Seroja India (Nelumbo nucifera)

Fula' Seroja India

Seroja India (Nelumbo nucifera) és lé hauoél aléoktes nok in no'ofin berwarna no mate onlé fué buncis ma inan nanoé nbi oéla nanan. In fula mtasa' ma mnuné biasa npôê nbi in toéf ana sin ma natbolan pôê nan senti fauk'és nako oéla fafos.

Atoên Budha sin nakam fula' Seroja India i ful lê‚ô és ma sinan npaék nêô sin oéntin. Mansian sin nabê nahan lé haufula‘ i; nês-nês in fuakin ma ba'fin (rhizoma) és lé biasa atoni Asia Tenggara sin seol nok lé mnahtin. Seroja India termasuk hau paludal, nabê masenat onlé hét sén fula' teratai. Ka malisan fa nêô hét sén haufula i nbi hit balé; in laés u’fa és lé hit tahin in lal sénat!

Nêô hét tabéab Seroja India npaek in fuakinna, nêk nahun hit musti tfon in fuapo'kina têk lé sul snaén. Paék lalan i hé lé in po'kin ma’naf ma oéla nabê ntam nbi nanna ma in nabê natol. Kalu in po'na ka mafonot fa, fuakinna lof nan ton natun-natun msa' nabal onaha nan. Mes, kalu mataeksin nbi oéla, lofan nahan ton-ton lé natolon.

Seroja India fuana natol

On me lé hit tahin kalu hitat fon in po'amafaub nan sukén ai fe' ? Lalna és lé hit taét in fua'in i nbi oéla nanan: na’nae ai kaha. Kalu fuana na’nae haéf nu nês nako in fua un-unu nok néno témfés, onat hit kat parlu fa hét fon sin tên. Kalu kaha, hom parlu hém fonom tên in po'na ma mu’naekam tên nbi oéla, oke ma mtaé fua’in nan na’naé ai fé’. Proses i musti tanaoba haéf-haéf tala in fuana nbo haéf nu ma nês.

Fua'kin i ala ha parlu oéla…

Oras mfon mulalin, naek lé fuakinnan nbi oéla nanan. Manas aléokta nêô hen natol és lé derajat 27°C ma 28°C (maski fé ésat fua'kin nan nabê nbo haéf nu nok suhu 20°C). Nok lé suhu nan, fuakin i lof natol lab-lab, ma nan nêôba ha nénonaék mésé in no mnuné sin lof natol.

Oras lé hauno'o ahunta natbol'en, sén lé fua'atolas nan nbi naija'akpete ai nbi naijanmafatuknutu nbi bael és (onlé akuarium ai kolan). Oéla mnaonta, masôê nako naijana ai nako fatuknut’in faofna musti ntéa senti 30. Hit tabê paék fatuknutu onlé nbi akuarium nanan. Fula Seroja India i nabê môên léko nbi akuarium lé manokan ika'sin.

Nêk namui kalu hau fula i namnaés bén, lof hitat parlu balé amanuat és. Ho mubê msén sin nbi kolan abit ho lélé nok fun sen-sene, nbi umé kaca nanan, ai nbi balé bian mak kan tom fa sen-sene. Manas aléokta nêô hét sén Seroja India és lé nako derajat 20°C tala 35°C.

Hai paha és lé pah sen-sene, mes hau fula i nabê nmoén léko. Ho mubê mupôên Seroja India mêu kolan nbi moné nok faknaisa, mes oras fun sen-sene ho musti mutam mufani sin nbi umé nanan. Nok lé kondisi amlé'ut séké, hau i nabê ”ntup” (hibernasi) nbi balé lémbab onlé fula teratai.

Lalan alékot nêô tsén Seroja India és lé hitat paék bak beton mak nabê uat oéla liter 60 ai 80 – moét i lof nahan béa ntéa Euro 10 nêô hét moé‚ne. Minaob moét amunit i: mutam fua‘amatolsin nbi naija'akpete ai nbi fatuknut'in nbi bak beton nanan. Nêô hét tapên hasil alékot, mutam oéla nêô lé bak beton na talan nahêôn.

In manfaat sin nako hitat papaék bak betonna és lé hitat tabê uatsin nbi po'an sen-sene ai nbi umé apartemen nanan. Ntom nêô molok bian, haim fé kit saran hé hitat uat lé bak betonna haumak neuspala' (nalékon nfin nbi neuspala' in balkon), hé lé mansa nabê nhôê né. Nok faknais, ho mubém uat lé bak nan nbi ho balkon ai ho po'an in pêsê tasiatoni. Onlé molka abit fafon nan, hau Seroja India i nabê masenat sin – maski nbi umé apartemen nanan.

««« Lulat ahunta: Hau Bako Nicotiana glauca – hau maupa! Lulat amuinta: Petâ asutait-oétén, Rhapidophyllum hystrix (Petâ anit) »»»

Néontenu 28.9.2011 20:25 | Cétak | Hau oel'in