Kulu fua', Artocarpus odoratissimus, Tarap
Genus Kulu (Artocarpus), ntam nêu hau tropis ma nmui humaf bo'ne (60) nako famili Moraceae (famili naek). Haufua' i éskin nbi pah Asia Tenggara ma nbi pulu sin abit Tasi Pasifik. Kulfua' fe’ mahaumakan nok hau Ficus (nunfui sin). Hau kulu mak masénat nês-nês és lé humaf Artocarpus altilis. In biakin és lé Artocarpus communis, Artocarpus integer (Cempedak), Artocarpus heterophyllus (Kulu Jak). Artocarpus odoratissimus (hau Tarap) msat fe' umé mese' nok hau kulu.
Nbi lulat i hai hém misina’ ki nêu hau Tarap (Artocarpus odoratissimus). Hau Tarap i ném nako Pulu Kalimantan, nbi Indonesia. Més, hau’in i masénat namfaunin nêu he napasa' sin nbi pah ahaumaktinin onlé Malaysia, Tailand, ma Filipina. Hau Tarap i têk uab Kalimantan és lé hau Atau, Keiran, Loloi, Madang, Marang, Pi-ien, Pingan, Tarap, Terap, ma Khanun Sampalor. Spesies i ka mahina' fa nbi pah bian mak ka matékan sin fa nbi fafon nan. Hau Tarap i, in môên bale és lé naijasnaén abit nasi haumak meter Niufnes nako tasi fafos.
Hau Artocarpus odoratissimus mnaonta talan tea meter 25; ma in no'ofa mnaontin nako sénti 16 tala sénti 50 ma in manuana sénti 11 tala sénti 28.
Fun hau i hau ma'umé mese, onat masik u'u mese msat nabê nafua. In fuakin berwarna no mate', humna bubu, mnaonta sénti 16 ma manuana sénti 13, ma'fenta kilo 1. Hit tabe tah mate haufua'in i ai tapaos tahunun sin. Mes in fuakin (fua tnanan) musti mapaos' he lé tah sin.
Hau kulu i msat mnahat penting nêu atôên’in abit pah Asia Tenggara. Fua i nesna muti', namin onê, fomên, ma in fo na onlé haufua' Durian (Durio, haufua mak nafo nfin nako haufua'in oke nbi pah pinan i).
Lal alekotanfin nêu het sén' hau Tarap, Artocarpus odoratissimus, és lé ‚tsén in fuakin (fua tnanan). Fua‘ maet'in ntol alekot, ma in no' mnune sin lof natol nbi nenonaek mese. Onat ma, in fuatnan'in musti maséntin nbi naijasnaén ma oéla in naota musti naléok. Tabéab sin secara vegetatif jarang nmui hasil ma manu-kolo sin ai men sin jarang he nahan nalê'un sin.
Hau kulu ka nabê fa hén môên nbi bale asén-séné sin. Fun ném nako pah tropis, mansa ka nabê fa nês nako derajat 7 °C. Nbi naijan tropis ai subtropis, hau kulu nabê masénat nbi lélé, mes nbi naijana oéten'in musti mauatin nbi umé nanan ai nbi umé kaca.
««« Lulat ahunta: Téh Sinas – Tsen kuk Hau Téh! Lulat amuinta: Kiwano – Cucumis metuliferus »»»
Néonne' 24.9.2011 16:54 | Cétak | Hau Aléoktin
Ntom nêu KPR
Mabaét ho pengalaman ntom nêu sén haunkin. Tui lulat ntom nêu lasi meup lélé, hau nontin, sén haunkin, ma humaf bian. Oké ma mupôên nbi jurnal Botanix mpaék ho uaba. Naitam kontak kai nêu hem mipên hanfuafknutu' bianan ntên.
Category: Ok-oke Aijao sin Hau Aléoktin Hau oel'in Hun Ménas sin Nonot ntom nêu sén haunkin Petâ sin Pu'u sin