Petâ Parajubaea torallyi (Petâ Chico, Noah nako panetef Bolivia)

Parajubaea torallyi ntam nêô hau petâ amatani nako pah Amerika Tasi Atoni. Més, petâ nan jarang masénat nbi pah bian nako in paha, Bolivia, fun in fini nanaékin (onat lof béa sonot msat naék).

Nako Bolivia, hau i nmôên nbi naija méto ma ma'afu, nbi kôpôf Andean ma mnaonta meter 2700–3400 nako tasi fafos. Onat ma, hau petâ i ntam nêô spesies és mak nmôên nbi ‘nuuf amnanut séké. Suhu nbi panetef i nês nako derajat 20oC ma nok fai sering nmui sén-sene nbi panetef amnanut i. In suhu fé ésat nsaon téa minus 7oC nok fun sén-sene (Funhiut ma Funfaon) ma ulna tonnes alaha téa milimeter 550.

Sutai nêô ulan manas, sén-sena ma kondisi bianin, oke ma nabê npao in aononna hé naléok piut, hau petâ i nmui potensi hén laél hau hias, ma nabê laél hau petâ hias mak mamnamit séké nbi naijan méto ma naijan subtropis. Nbi pah sén-sense, hau i musti mapaot nako sén-sene, onat parlu mauat nbi balé mak kan tom fa sén-sene. Nbi pah Eropa, sén-senna mulai nako suhu minus 3°C. Hau i nabê nmôên nok suhu minus 8 ° C. Hau i in masik noòfin kôlôn oké, més nabê nmôên piut, ma nok oras musim semi in noò fêô sin lof natbol.

Nbi Bolivia, petâ i mnaonta tala meter 14, ma in noòfin naéka ntéa senti 25–35. Pet'in mak mônên nan ton 100 ai nês, mnaonta téa meter 30 ma nonfin naékin ntéa senti 50. Tunaf aleoktin téa noòf 20 ma biakin mnaonta téa meter 5! Més, kalu nmôên nbi balé bian nako Bolivia, in kan suk namnaon ma ka naék fa.

Nmui populasi nu nbi in habitat asli, ma tahin sin nako in fua naékin, matamas sin nêô pukan nu sebagai varietas manaikan. Fua an-anin és lé P. torallyi var. microcarpa ma fua naékin és lé P. torallyi var. torallyi. Masik tapéné sin ka mamnaikan fa séké, varietas microcarpa nan suk an-ana nês, més tapéné sin nako sin daya adaptasi lof mamnaikan fin. Fin'inna natol léko. Masik in oras hé natol ka tahin léko fa, més nêk namuin fin'in lof natolon kalu hit uat sin nbi balé mak ka suk naléok fa, onlé nbi balé tolon, manaek neka' lo'o, ai mafeten sin nbi balé lembab. Kalu tpao sin lék-léko, nako naija sén-sene talan téa naija subtropis ai naija méto, hau ana sin lof namnaon labaha, nonfin hakén ma'tani, in tunaf sin lof onlé bola bulu tangkis ma noòfin lof mafauban. Sutai nêô ulan manas, sén-sense ma kondisi malisan humaf bian, oke ma nabê npao in aononna hé naléok piut, hau petâ i nmui potensi hén laél hau hias, ma nabê laél hau petâ hias mak mamnamit séké nêô pah méto ma subtropis.

Parajubaea torallyi i és lé hau hias mak kankin tahin léko, ma biasa masentin nbi poàn ai nbi trotoar in anbiana. Nbi pah Ekuador ma Kolombia Tasi Atoni, Parajubaea cocoides sering masénat nbi naijapanetef mak mnaonta meter 2500 téa 3000– hau pet'inna mônêt lo'o ma kan sutai fa nêô sén-sene. Fun tapén’é namnésaha onlé Parajubaea torallyi ma in habitat asli ka tahinna fa, hau petâ i nakan'è nêô kultivar nako Parajubaea torallyi.

In spesies an-ana nês és lé Parajubaea sunkha mak tahin tan sin nako ton 1996. Petâ nan alaha nmôên ntéa meter 8 ma sêun tan sin nbi kôpôf Andean, kuan Vallegrande, distrik Santa Cruz nbi pah Bolivia ma mônên nbi panetef mak namnaonta meter 1700 téa 2200 nako tasi fafos. Hau petâ nan nahinan nsan nêô Parajubaea torallyi talan nmoé nan penelitian ntom nêô taksonomi fêô, lé nakan'e nak Parajubaea sunkha.

Sén petâ nako genus Parajubaea ka malisan fa. Lal sénat alékot fin és lé sén in haufuakinin. Més, hom ka mubê fa hém manap, fun fuakinna lof na’lo'o lé natolon, oke ma lof nék nan tonnes nok bian nêô het tapên in tolna. Fua' bianna mulai natol nbi fun és, més bianna lof nêkên téa tonnes ai tonnu nêô hén natol. Fun petâ i ntam spesies subtropis, onat nalékon fin kalu mabelkin nbi naijan suk oétén, fun kalu nbi mansa (ka onfa spesies petâ bianna) nabê nfé pengaruh negatif nêô hé natolon. Mana’ naéka kan tom fa nêô hén natolon.

Fèka masenat sin, in fuakinna musti manaek nbi oéla nok suhu derajat nol (0 °C) nan néno 5 téa néno 7. Fuakin lé nako varietas afua' naekinna musti manaek nbi oéla nan néno naék nu. Oéla musti maseklin néno-néno.

Lalan ma oras aleokta nêô hé tatolsin és lé taek fuakin nbi oéla ntom nok periode non aktif hén pôên fin ma nok oras hét tam on fun ulna. Periode non aktif nan berfungsi nêô hén pao fuakin hé fe kaisa natol nok faknais. Nbi Bolivia fun sén-sene ntom nok Funne talan Funbo'és.

Manaek talalin, fuakinan musti masubsin nbi pot ai kantong plastik – naitam taé hé lé submana ha in fua anbiana, ma in suhu ntom nêô derajat 10 téa 20 °C.

Perbedaan suhu antara siang (tinggi) dan malam (rendah) memberi pengaruh yang positif terhadap pengecambahan. Sén talaelsin, kaisam pôêp sin séké, fun onat ma oéla lof na'maet nan hau an'in. Nmui perbedaan naék antara Petâ Parajubaea nok spesies petâ biakin és lé esa inan sutai oeten ma parlu oéla ala an'és.

Sén talali, fuakinan musti mapalesak tiap nénonaék teun téa néno naék ha ma amatolsin musti mabélak sin nbi pot naikan. Asénat hau pet'in lofan fé lalan ntom nêô pet'fua mak ka natolon fa nbi funan né nanan.

Kaisam pôêp fua'amasentinin ma mifêtên lé naijana hén meot nan funan fauk és. Mupôên fuakin nako naijan, mutamam ntên sin nbi oéla nanan nan nénonaek'és oke ma sén' mifani' sin.

Fin'in i musti mulai natolon nbi funan né amnémat. Kalu nmui fin'in mak ka natolon, minaob mtên in proses, onat ma fin'innan lof natolon nok ulan amnémat.

Parajubaea fuakina biasa nmôên oke haumak 100%, ho alaham parlu hém pao, ma mufêtên lé fini atupas sin (fini non aktif) sinnan tup nok faknais.

Oras hom muét hau petâna, hau nan lof môên nabal, més musti mimnau hé kaisam pôêpsin misékom. Petâna ntoman fin nok lingkungan menengah (nbi sin habitat asli, sinan môên nbi petâ naék sin muinkinna), més hau naekinna parlu hé mansa ntoman sin.

Genus Parajubaea és lé hau petâ Amerika Tasi Atoni mak matên êpun. Laés ufa és lé in môên balé namleu', fê lele poàn fêô , oét/héo hau ilegal, ma muìt sin. Pet'in i nmôên nbi pah amalélat és, onat sin butuh hét panat sin lék- léko hé humna kaisa namnêkun fin nako pah pinan. Fun in fuakina naék, suk maféna nêô hét béab sin nbi pah fêô. Nmui onê és (Tremarctos ornatus), lé natpén nêk petâ fuakin nêô balé fêô, més onê i in sufa-ka'u msat hé natfek fun mansian in moétin.