Téh Sinas – Tsen kuk Hau Téh!

Oras fun sén-séné hen pôên fin, atoên amêup lélé sin lof nanéop nêu hén sén hau sa nbi fulan amnémat. Ai ho mu’néop ho kam lôêm fa hém sén kauliman, unus ai okam? Hom lôêm hém sén sa’fés? Sa’és mak alékot anfin? On mé kalu hom sén kum hau téh?!

Hau Téh (Camellia) nmui spesies humaf 50. Inan tam nêu pukan hau ana’ ma hau abaut. In no’fin no mate’ piut – ném nako pah tropis ma subtropics. Kanaf mak mahinan nao pah-pah és lé Téh Sinas (Camellia sinensis). Hau mnasi i nem nako pah Sinas Tasi-atonê ma Tenggara, ma pah apaumaktin – India, Birma, Vietnam ma Laos, és lé nbi pahin i hau téh maséntin nako un-unu. Maski hau i masenat sin nbi pah tropis nobatém, més pah Sinas, India, Sri Lanka ma pah Jepang mak nlaél produsen naék.

Sénat hau téh ka malisan fa. Bagian terpenting nako proses i és lé sos fini fê’u sin, fun in fin’in lofan pun lab-labaha. In fini humna bubu. Oras fé kam sén, ho musti aék fin’in i nahan néno 2 talan néno 3. Oké ma, nalékon nfin hom sén sin nbi naijan mak oéla in naota naléok ma sirkulasi udara msat naléok. Nbi suhu derajat 20–25 °C, fini lof natol nan néno naék 2 – 4. Kalu masénat sin nbi bale mé mak ntom manas namfaun, hau an’in lofan môên labaha, oké ntén hau mnuné sin nabé mahetun kalu môên nan funan né bén. Kalu hom hetun sin lék-léko, ho mubê moé man mahkota aléoktés, ma mupên msat no‘ofin nêu hém moé kum ho oé téh.

Nbi pah tropis ma subtropissin, hau téh nabê masenat nbi lélé, més nalékon fin hitat uat sin nbi umé nanan ai nbi umé kaca hé lé nmoé keadaan udara onle nbi pah es. Faknais ma oé naijana nmui és lé kondisi alékot nêu hau’in i – kondisi namnés onlé kondisi nbi in paha.

Kalu ho kam mutua fa nbi pah tropis, oké ntén kalu hau téh lé hom sasén sin nbi lélé – po’an kan tom fa nok in norma nbi pah tropissin, ho lofam mulilamfin oras lé hau’kinan nfe ko ful muti naék ma amasat nêu hom sên ma pao sin néno-néno.

Kalu hom mutua nbi pah sén-séné, ma nok lé fun sén-séné sin nan, nalékon nfin hom tao sin nbi nêsu ana in pêsê muinna. Fun hau téh in no’ofin nomaté nok un, ma mansa lof kan hôê né suk namfaun, onat lof in noofin nkôl oké. Maski onat, oras musim semi néman faén, in lof natolon ntên, ma ho mubé hêtumtên in no‘ofin!