کالی منٹن آم، کستوری (Mangifera casturi)
کالی منٹن آم (Mangifera casturi) یا عام طور تہ کستوری کہلایا جانڑے والا ہک میدانی درخت دا پھل ے 30 – 10 میٹر لمبا ے جہیڑا شمام بورنیو (انڈونیشیا)وچ بنجرماسین دے نکے علا قیاں چ بوت عام ے۔ مگر اونڑ غلط تقسیم دی وجہ نال ایہہ جنگلات ول کوچ کر گئین۔ تا ہم، اکثر جگہ تہ اونڑ بھی اس دے ذائقہ دار پھل دی وجہ نال اس دی کاشت کیتی جاندی ے۔
کالی منٹن آم (Mangifera casturi) دے پھل دا ناپ عام طور تہ آماں دی دوسری اصناف سی نکا ہوندا ے۔ ہر ہی دا وزن تقریبا" 50 سی 84 گرام تک ہونداے۔ جدو تک پکا نی ہوندا، پھل دا رنگ سبز ہونداے- جدو پک جانداے، رنگ نسواری یا کاسنی۔ کالے چ بدل جانداے تہ سطح چمکیلی ہوندی اے، اکثر کاسنی رنگ چ ہوندی اے۔ رنگاں دا نصاب بھی کستوری دے مختلف ہونڑے دا ہک مقصد ے۔ اونڑ تک Mangifera casturi دی 3 قسماں ریکارڈ کیتی گئی آن کستوری ، Mangga Cuban تے Pelipisan۔ کستوریآنپڑی خوشبو دی وجہ نال سب سی ذیادہ مشہورے۔ Mangga Cuban تے Pelipisan دوسری اصناف تہ مشہور ان۔ Pelipisan دی بھی کستوری دی طرح مٹھی خوشبو چ پایا جانداے جہیڑا ایہہ ظاہر کر داے کہ ایہہ کستوری دا مرکب ے۔
اس پھل دے چھلکے دا رنگ نارنگی، تھوڑا سخت ہونداے تے اس دی مٹھی خوشبو ہوندی ے۔ اگر اسی کستوری دا موازنہ آم (Mangifera indica) نال کری ایں،کستوری دا ذائقہ ذیادہ مٹھا نینگا لیکن بوت اچھا ذائقہ تے نرم خوشبو والاے۔ کستوری دا چھلکا ریشے والاے۔
کستوری، جنوب بورنیو چ تے آس پاس دے علاقیاں چ بوت مشہور ے۔ اس دے پھل دی خوشبو بوت خوشگوار ے کہ اس تے ہک پرانڑا گانڑا بھی ے: „Seharum kasturi, seindah pelangi, semuanya bermula.“۔ جس دا مطلب ے: „او، کستوری دی خوشبو اس طراں ے، جس طراں قوس قزاح دے خوبصورت رنگ ان۔ اے محبت دے سفر دی شروعات ے۔“
اناں درختاں دی غلط تقسیم اناں دے خاتمے دا باعث بنڑ سکدی ے۔ کالی منٹن آم دے پرانڑے درخت اناں دی لکڑی دی مقدار دی وجہ نال ختم پۓ ہوندین۔ مقامی لوک اکثردرخت آنپڑے باغاں تے نکے فارماں چ ،تھوڑی مقدار چ اگاندین۔
اس دے برعکس ،گرم مرطوب پھلاں دے درخت تیز رفتارنال اگ دے پئین، کالی منٹن دی اگنڑیں دی سست رفتاری دی وجہ نال انڈونیشیا چ ذیادہ نی اگایا جاندا۔ کالی منٹن آم دی شجر کاری صرف Mataraman دے علاقے بنجر ضلع چ پائی جا سکدی ے (بنجر ضلع، بنجرمان ضلع دی طراں نینگا)۔ Mataraman دے لوکاں نے 1980 چ تھوڑی مقدار چ ایہہ اگائے ائے تہ پہلی کٹائی 2005 چ کیتی گئی ائی۔ اگرچہ ایہہ پھل مقامی طور تہ پایا جانداے، وت بھی ایہہ ضرورت نوں پورا نی کر سکدے۔
کالی منٹن آم دے درختاں دا استعمال صرف پھل تے لکڑی تک محدود رہ گیا ے۔ اگر چہ پرانڑے درختاں دے تنے 1 میٹر سی ذیادہ بھی ہو سک دین، بنجر دے لوک (ہک اندرون ساحلی قومی گروہ جہیڑے کہ جنوب بورنین چ قیام پذیر ان)، پھل نوں اس دے درخت دی ذیادہ عمر دی وجہ نال استعمال کرنا پسند کر دین۔ اس وجہ نال، بنجر دے لوک دوسرے درختاں دی لکڑی یا اسی دی طراں اچھی معیار دی لکڑی استعمال کردین۔ پھل نوں حاصل کرنے وسطے اس تک پہنچڑاں اتنا آسان نینگا، کیونکہ کستوری دا درخت بوت لمبا ہونداے تے پھل وسطے اتے چڑھنا پینداے- جہیڑے پھل آپ ہی درخت سی ٹے پیندین اناں دا معیار اچھا نی ہوندا۔
پھل تازے بھی کھادے جاندین یا کستوری دی چٹنی بنڑائ جاندی ے۔ تا ہم ایہہ مارکیٹ چ بوت ذیادہ وک داے، جس طراں کسان اس نوں کھاندین۔ چٹنی، جیم، جوس یا dodol (ثقافتی شے) دوسری اشیاء ون جہیڑی آم نال بنڑائ جاندیان۔ ایہہ مصنوعات مشکل نال پائی جاندیان کیونکہ تازہ پھل دی ضرورت ذیادہ ہوندی ے تے ایہہ بنجر دے لوکاں دا ہک مرغوب پھل ے۔ ایہہ پھل بوت ذیادہ مہنگا وے لیکن اس دے ذائقے دی وجہ نال بنجر دے لوکاں وسطے ایہہ مہنگائی کج نینگی۔
««« پچھلی تحریر: بیجاں سی آم اگانڑاں اگلی تحریر: انڈونیشیا دے آم »»»
پیر 22.3.2010 18:56 | پرنٹ | بارانی علاقے دے پودے
KPR دے بارے چ
پودیاں دے بڑھنے دے بارے چ آنپڑے تجربے نوں ساڈے نال شریک کرو۔ باغبانی، پودیاں، پودیاں دے بڑھنے وغیرہ دے بارے چ ہک تحریر لکھو۔ تے آنپڑی زبان چ ساڈے رسالے Botanix چ شائع کرو! مزید معلومات وسطے ساڈے نال رابطہ کرو۔