Մենք աճեցնում ենք ավոկադո

Ավոկադոն (կոկորդիլոսի տանձ – Persea americana) տրոպիկաին ժառ է բարձր 6–20 մետր: Բնությունում աճում է Մեքսիկայից մինչեւ Բրազիլիա: Այսօր ավոկադոն աճեցվում է ամբողջ արեւադառձային եւ մերձարեւադարձային գոտիում:

Տերեւները ձվաձեւ են, սուր ծայրերով, կաշվոտ, փայլող, բաց- կամ մուք- կանաչ, հակառակ կողմից մոխրագույն: Նման են նրնջի տերեւներին:

Ծաղկում է մեծ ծաղկահասկերով 100–300 ծաղիկներով, բայց փոշոտվում են միայն 0,1%: Հիմնական պատճառն է, որ ծաղկելու առաջին օրը հասած է միայն ծվարանը, իսկ ծաղիկի տարրերը դեռ զարգացած չեն: Հետո ծաղիկը փակվում է մեկ օրով: Մյուս օրը ծաղիկը նորից բացվում է, ծաղիկի տարրերը արդեն հասած են, բայց ծվարանը թառամբած է: Ծաղիկները հասած տարրերով եւ ծվարանով բացվում են տարբեր ծամանակ:

Պտուղը ձվաձեւ եւ տանձաձեւ է: Տեսակները բածանվում են երեք աշխարհագրական խմբերին՛

1. Անտիլային խումբը (արեւադարձային) առաջանում է արեւադարձային ներքեւի տարածքներից (մինչեւ 800 մետր ծովի մակարդակից վերեւ). Օրինակ այս խմբին վերաբերվում են տեսակները «Վալդին», «Սիմոնդս» եւ «Սեւ իշխան» (Waldin, Simmonds, Black Prince): Այս տեսակները զգայուն են ցրտին: Պտուղների քաշը 0,4–1,5 կգ է:
2. Գվատեմալային խումբը (կիսաարեւադարձային) առաջանում է արեւադարձային վերեւի տարածքներից (800–2.800 մետր ծովի մակարդակից վերեւ): Այս խմբի տիպիկ ներկայացուցիչներն են «Բեմիկ» եւ «Հասս» (Bemik, Hass): Այս տեսակները կարճ ծամանակով դիմանում են ջերմաստիճան մինչեւ 0 C°: Պտուղների քաշը 0,5–1,5 կգ. է:
3. Մեքսիկային խումբը (մերձարեւադարձային) առաջանում է Մեքսիկայի մերձարեւադարձային տարածքներից: Այս տեսակները ամենաշատ են դիմանում ցածր ջերմաստիճանին (Նրանք կարճ ծամանակով դիմանում են – 4 °C ջերմաստիճան): Այս խմբի տեսակները ամենաշատ են աճեցվում: Այս խմբին վերաբերվում են տեսակները «Գոտֆրիդ» եւ «Պերնոդ» (Gottfried, Pernod): Պտւղները փօքր են (մինչեւ 250 գր):

Այծմյան կան տեսակներ ստացած խաչասերումի միջոցով երկու տարբեր խմեբի տեսակներից (ամենահաճախ գվատեմալային եւ մեքսիկային): Մեզ համար կարեւոր են միայն մեքսիկական խմբի տեսակները: Հավանաբար բարդ ծաղակապատումի պատճառով պտուղներ չեն առաջանա, բայց իր գեղեցիկ տերեւներով տեսակը կարող է ներքին շքանշան լինել: Սերմից աճեցված ավոկադոն սկսում է ծաղկել 6–8 տարին: Ավոկադոն կիսաստվեր է սիրում: Կարող եք աճեցնել տանը, գրասենյակում կամ ջերմոցում: Ամառը կարող եք դուրս տանել պատշգամբ կան այգի:

Հողին դծվարահաճ չե: Հարմար է թեթեւ, կիսաթթվուտ հող, որը սովորաբար օգտագործվում է այգեպանության համար: Բույսը ամբողջ տարվա ընդացքում խոնավության կարիք ունի, բայց ոչ ավելնորդ ջրել: Եթե բույսը չորացում է տանել՛ հնարավոր է տերեւները թափվեն: Օգտակար է մեկ-մեկ օծել:

Ավոկադոյի բազմացնելու ամենահեշտ ձեւը սերմերից է: Կտրանքներով կարող են բազմացվել միայն որոշ տեսակները:

Սերմերը հարկավոր է դնել ջրի մեջ մինչեւ կեսը, բութ ծայրով ներքեւ: Թրջեք սերմերը մինչեւ սկսեն ծլել: (Որպեսզի սերմերը չնեխվեն չպետք է պահվեն ջրի մեջ 3 ամսից ավել: Եթե 3 ամսվա ընդացքում սերմերը չսկսեն ծլել՛ ցանեք չծլած: Սովորաբար ցանելուց հետո սերմերը սկսում են ծլել ու աճել:):

Սերմերը ցանվում են 3/4 մասով բութ ծայրով ներքեւ: Ինձ համար ամենահաջող ձեւն է ցանել միառմի մեծ ծաղկամանի մեջ եւ փակել շուշի կտորով: Այսպես սերմերը կլինեն խոնավ միջավայրում, որը արագացնում ե ծլելու ընդացքը: Ընտրեք թեթեւ եւ օդային հող, որպեսզի ավելնորդ ջուրը կարողանա միանգամից դուրս թափվի: Շուշի կտորը հանվում է ամեն օր մոտ 30 րոպեյով որպեսզի սերմերը չբորբոսնեն:

Սերմերը ամենալավ են ծլում եթե ամբողջ օրը գտնվում են տաք տեղում: Իդեալ ջերմաստիճանը 25 °C է. Երբ որ առաջին տերեւները աճեն բավական է տնական ջերմաստիճանը:

Բարձր ջերմաստիճան ամենահեշտ պահպանելու ձեւը ծաղկամանը տաք ռադիատորի վրա դնելն է: Այսպես թարմ սերմերի ցանելու ամենահարմար ծամանակը ձմեռն է:

Մեր պայմաններում ավոկադոն աճում է համեմատաբար շուտ: Ճյուղային ծառը կարող է աճել մոտ 1 մետր երկու տարվա ընդացքում:

Հավանաբար ավոկադոի պտուղները հնարավոր չե աճեցնել մեր պայմաններում: Բայց պտուղները դծվար չե գտնել խանութում: Դծբախտաբար խանութից գնած պտւղների սերմերից չեք կարողանա բույս աճեցնել (սերմերը հազվադեպ են ծլում քանի որ պտուղները հավաքվում են դեռ չհասած):

Ավոկադոն աշխարհի ամենաօգտակար պտուղներից մեկն է: Իր էներգիական առծեքը հավասար է 840 kJ 100 գր միջուկին (համեմատեք՛ բանանը 355 kJ, մանգոն 215, փափայան 180, լոլիկը 90, վարունգը միայն 0,64): Բույսը ունի 5–32% մաշկից հեշտ ընդունվող յուղ եւ թանգառժեք մաս է շպարի համար: Ավոկադոն քիմիական շարադրությունով միրգ չե, չնայած որ վերաբերվում է այս խմբին:

Ավոկադոն օգտագործվում է հում վիճակում: Միրգը կտրում են, ավելացնում են լիմոնի հյութ, աղ կամ ուրիշ համեմունք եւ ուտւմ են գդալով: Մյուս հանդեսում կգտնեք ավոկադոի պատրաստելու մի քանի ձեւ: