Әжайып велвичия (Welwitschia mirabilis) – тири қазылманы өстириң

Әжайып велвичия яки өзине тән (Welwitschia mirabilis) ески өсимлик болып есапланады, ҳәзирги ўақытта Атлантика океанының жағаларында, шөлдиң киши бөлимлеринде ҳәм Намибияның қубла Анголаларында өседи. Бул терек болып, бир көринистен буғын улыҳма усамайды. Пүтин өсимлик жумалақ тамырынан ҳәм еки қапталында орналасқан болып, ҳәр сапары өсетуғын, еки оралған узынлығы 2,4 м ге шекем болған ленталарды еслетип, велвичия бир пүтин тасланды қурамын қалдырады. Гәп өсип шығатуғын ултанлар ҳаққында болып, мудамы өсиўди еттиретуғын ислери қурып қалады ҳәм ыдырап кетеди.

Соның ушын велвичия пүткил өмири даўамында (мийўе бериў ўақтында да) өсимлик өсиўши дәрежеде жайласқан болады, өсимликлер дүньясына бул дерек. Велвичия еки уялы өсимлик болып, туқымларының пайда болыўы ушын еки өсимлик зәрүр – нар ҳәм мода. Гүллери шақа (ийне баўырлы тереклер ямаса сагоға усас) ишинде жайласқан болып, тап баўырларының қолтығынан шығып турғандай. Мода шақасы писип жетилискеннен кейин ажыратып кетеди ҳәм үлкен бөлиминдеги жеңил самал менен алып кетилетуғын туқымларын азат етеди. Филогенетикалық тәрептен ол өсимликлердиң ески топарына киреди – гнетовли (Gnetopha), ийне баўырларының жақын жолдасы. Гнетовлиларға үш жүдә ҳәр қыйлы әўлад киреди гнетумлар (Gnetum) – лианаға уқсас өсимликлер үлкен шекелери пүткил баўырлары менен, ефедра (Ephedra) – буталар ҳәм тек бир велвичиялар.

Велвичия атамасы Словения ботаниги Friedrich Welwitsch аты менен аталған болып, оны 1860-жылы ашқан, ол Намибия мәмлекетлик гербинде сәўлеленген.

Велвичия шөлистанның экстремал шәраятларында да айрықша дәрежеде адаптация қылады. Ол улыўма жаўын-шашынға шыдамлы, оған океаннан келетуғын думан жеткиликли болады. Оны өсириўде буны инабатқа алыў керек. Өсириўде әўметсизликке ушыраўының тийкарғы себеплерниң бири керегинен артық суў қуйыў ҳәм кейин өсимликтиң шириўи болып табылады. Соның ушын туқымларын қумлы шағал субстрактқа (дәнларының өлшеми 2–5 mm), субстратта артықша ығаллық сақланып қалмаўы керек, өсириўде жалғыз суў асты тасы есапланады. Велвичияны суўғарыў ямаса теке шашыратыў жүдә абайлылық пенен орынлаў керек. Туқымларын жибитип қойғаннан бир ўәптеден кейин өнип шығады. Өсимликти арқа айна қапталында өсириў мүмкин. Оны өсириў даўамында қатты сабырлылық етиў керек, себеби өсимлик әстен өседи, бул ҳақыйқый тири Динозавр. Егер сиз оған керекли қурғақ жақты жай менен тәмийинлесеңиз, ол әлбетте жақсы раўажланады.