Qıtay shay putası – ózińizdiń shayıńızdı óstiriń!

Ózin húrmet qılatuǵın hár bir háwesker baǵban qıs ahırında keyingi pasılǵa neni óstiriwdi hám kóbeytiwdi rejelestire baslaydı. Hár jılı pomidorlardı, qızıl burıshlardı hámde qıyarlardı óstiriw janıńızǵa tiymedme? Ózgerislerdi qáleysizbe? Azǵana ekzotikadan? Usı jılı shay óstiriwge qalaysız?!

(Camellia) shay áwládina shama menen 50 ge jaqın barlıq waqıtta jasıl tropik hám subtropik putalar kiredi, sonıń menen birge onsha úlken bolmaǵan terekler, usılardan eń belgilisi qıtay shay putası (Camellia sinensis). Bul júdá qadimgi mádeniy ósimlik bolıp qubla hám qubla-shıǵıs Qıtayda hám qońsılas mámleketler bolǵan Hindistanda, Birmada, Vetnamda hám Laosda keoip shıqqan bolıp ol jerlerde mıń ásirlerden berli óstirilip kelinbekte. Ol pútkil dunyanıń tropik jaylarında óstirilse, Qıtay, Hindistan, Shri Lanka hám Yaponiya aldınnan shay islep shıǵarıw boyınsha eń jetekshilerinen espalanadı.

Shay putasınıń tuqımları.

Bizlerdiń shárayatımızda jeke shaydı óstiriw qıyınshılıqlar tuwdırmaydı. Baslısı jańa tuqımlar, sebebi shay putasınıń tuqımı sapasın tez joǵaltadı. Domalaq usaǵan tuqımlardı egiwden 2–3 kún aldın, ibitip qoyıw kerek. Soń olardı hawalı substarda egiń. 20–25 °S temperaturada olar 2–4 háptede ósip shıǵadı. Quyash túsetuǵın jerde jas ósimlikler tez ósedi, hám yarım jıllıq ósimliklerdi siz jalǵızlatıwdı baslasańız boladı. Tuwrı jalǵızlatıw arqalı siz ser shaxlı puta túrine, sonıńday jeke shayıńızdı islep shıǵarıw ushın shiyki zatqa iye bolasız.

Jas paslında shay putasın háwlide, baǵda yamasa balkonda óstiriwińiz múmkin. Íssı jas hám az waqıtta jeterlikshe quyılǵan suw, watanındaǵı shárayatlarǵa mas keledi. Ózińizdiń baǵıńızda yamasa balkonda óstirilgen shay tropik jerlerde óstirilgen shay sıpatında teń kelmesede, ózińiz jaqsı qarap ósirseńiz sizge kóp quwanısh ákelip, ósimligińiz sizdi úlken aq gúlleri menen quwanıshqa bóleydi. Qısta shay putasın ayna aldına jaylastırıń. Barlıq waqıtta jasıl puta gáp keter eken, qısta oǵan kerekli quyash nurları jetispegennen keyin qıs dawamında olar sónip uyqıǵa ketedi. Biráq, báhár kirip keliwi menen olar óz halatına tez qaytadı hámde jáne óz jeke shayıńızdı teriwińiz múmkin.

Keyingi maqala: Qaraǵay Pinus kesiya »»»

Dúyshembi 28.9.2009 06:38 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler