Qaraǵay Pinus kesiya

Pinus kesiya qaraǵayı aziya qaraǵaylarınıń tez óser túrlerinen biri, óziniń watanınan basqa jerlerde kem ósiriledi. Ol 30–35 metrge deyin ósedi, al diametri 1 metrge shekem jetedi. Bul úsh iyneli qaraǵay (bir jerinen 15–20 sm 3 iyne shıǵaradı). Isiginiń úlkenligi 5–9 sm, tuqımınıń uzınlıǵı 1,5–2,5 sm.

Onıń ósiw arealı Shıǵıs Gimalaydan arqa-shıǵıs Indiyaǵa shekem (házirde tek ǵana toǵayshılıq sebepli Megxalaya hám Manipur shtatlarındaǵı Xasi hám Naga usaǵan tawlı jerlerde), Qıtayda (Yunnan provinsiyasında), Birmada (Myanma), Arqa Taylandta, Laosta, Vetnamda (Laytyau, Langshon, Kaobang, Kuangnin), Filippin (Luson). Bazıda qaraǵaydı Filippinda Pinus insularis dep ataydı. Qıtıyda ayrıqsha túri – yunan qaraǵayı ósedi (Pinus yunnanensis).

Ol taw eteklerindegi qalıń toǵaylarda, ashshı qızıl yaki sarı altın reńli topraqta (pH 4,5), teńiz qáddinen 800–2000 metr kóbinese 1200–1400 metr bálentliktegi jerlerde ósedi. Klimat subtropikalıq, musonlı, ıǵal hám qurǵaq dáwirler tákirarlanıp turadı. Jawın muǵdarı júdá joqarı, Hauanıń ıǵallıǵı 70% ten túspeydi.

Ol onsha suwıq bolmaqan suwıqqa shıdamlı , biraq tábiyatta kesh tońlawlar tásir qıladı. Sonıń ushın onıń ósiwine qorǵalǵan jer talap etiledi, mısalı, arqadan qorǵalǵan qubla eteklerde. Arqa rayonlarda tońlaw waqtında onıbir xanaǵa yaki teplicada shama menen 0 °C temperaturada saqlaw kerek . Qubla Evropada onı jıl dawamında ashıq hawada ósiriwge boladı.

Anglishansha atalıwı: khasi pine

Sinonimı: Pinus khasya, Pinus khasyanus

««« Aldıńǵı maqala: Qıtay shay putası – ózińizdiń shayıńızdı óstiriń! Keyingi maqala: Biz dán qońızlarına qarsı gúresemiz »»»

Shiyshembi 29.9.2009 07:14 | Baspa | Tiken japıraqlılar