Cherimoya (Annona cherimola)

Evropada keyingi waqıtları júdá qızıq tropik miywelerdi keltirmekte. Shaxsan men Cherimoya miywesin jep kórgenmen . Satıwda kemnen – kem payda bolsada, júdá ájáyıp bolǵanı ushın dúkanlarda barlıq waqıtta óz jerin iyelep turadı.

Cherimoya miyweli terek bolıp(Annona cherimola), sawda belgisi menen isletiledi, Kolumbiyadan tartıp Peruǵa shekem teńiz qáddinen 1500 metr joqarıda bolǵan And alaplarında ósedi. Ol páslew jerlerde dem temperaturaǵa shıdamlı, sonıń ushın siz Cherimoyanı dunyanıń kóplegen ıssı jerlerinde, jáne de Izrailde hám Qubla Ispaniyadan tabıwıńızǵa boladı. Bul áwladqa 120 ǵa jaqın túr kiredi.

Cherimoyanıń qabıǵı gúńgirt-jasıl jalpızlı. Onıń ústki bólegi gúdir-búdir bolıp, onı qısqannan keyin barmaq izleri qalǵanday bolıp qaladı. Bazı bir adamlarǵa gont penen jabılǵan tóbeni esletedi. Qattı pispegen miywelerdi jumsaq bolıwı ushın onı wy temperaturasında qaldırıwıńız múmkin. Eti kremli reńde bolıp, dámi banan menen ananastı esletedi, shama menen 10–20 laǵan qara záhárli tuqımları bolıp, úlkenligi lobiyaday boladı. Terisin tiykarınan kóbirek ıǵallıǵınsha jew múmkin.

Tuqımlardı xanada yamasa ıssı xanalarda egip, óstiriwimiz múmkin. Ósiw waqtı hár qıylı bolıwı múmkin, ádette 3 háptede ósedi. Tuqımlardıń ósip shıǵıwı ushın temperatura 27 °C bolıwı kerek. Tuqımlardan ósip shıqqan kishkene tereksheler qızǵılt reńde boladı. Keyinsheli olar qarańǵılaw, jasıl reńge aylanadı. Olardıń japıraqları 10–15 sm bolıp, máyek formasında ústi pár menen qaplanadı, arqa tárepinde bolsa, jipge usaǵan tamırshaları ashıq-aydın kórinip turadı. Qısta japıraqları tez-tez tógilip turadı. Olar zıyan kórgen waqıtlarında iyislenedi. Japıraqlar tógilgen jerlerinen jańadan shaqalar ósip shıǵadı. Bırlıq túrdegi annonlar shańaraǵına kóp nur hámde tiykarǵı qıstı jaqsı ótkiziw kerek boladı, háwesker baǵbanlar arasında talaslı máselelerge sebep boladı. Men annonanı pútin qıs dawamında úy sháráyatında 10 –15 °C temperaturasında qaldıraman. Qısta basqa ósimliklerdi úy sháráyatında óstiriwge háreket qılıp kóriw múmkin hám annonanı qay jerde birinshi bolıp gúllewin anıqlaymız.

Ádette annona 3–5 jıl gúlleydi. Gúllewge shekem solıǵan kóriniske iye bolıp japıraqlardıń úlken bólimi tógiledi. Onıń tógilgen japıraqlarınıń jerinen yamasa jas japıraqları menen bir waqıtta sarı reńli gúl bolıp gúlleydi. Shańlatıw ushın 2 ósimlik zárúr, qolbala usılında da shańlatıw múmkin. Miywelerdiń pisiwi 5–7 ay dawam etedi.

Joqarı bólektiń ósip keliwi tuwrasında táshwish tartpań, ol hár dayım solıǵan kóriniske iye boladı. Uzaqqa sozılmaytuǵın solıw ósimliklerge zıyan qılmaydı, biráq siz qısta da oǵan suw quyıp turıwıńız kerek. Eger áwmetińiz kelse, siz qızıqarlı annonlardıń basqa túrlerin de qolǵa kiritiwińiz múmkin boladı:

Annona sqamosa – qaraǵay ǵozasın esletuǵın annona ǵozası „qabırshaqlı“ miyweleri bar. Sonıń menen de olardı shekerli almalar depte ataydı. Olardıń reńi jasıl yaki sarı-jasıl.

Annona reticulata – tor perdeli annona qan reńin esletkeni „eshekli“ yamasa „ógizdiń júregi“ dep namlanadı hám júdá shiyrin eti bar.

Annona muricata – jumsaq tikenli annona, sonıńday guanabana dep te ataladı, eń úlken (awırlıǵı 1,5–5 kg) hám „eń tropikli“ miywelerge iye, keyinshelik denesinde tikenli gódeksheler ajılarıp shıǵadı hám uzınlıǵı yarım santimetrge teń boladı. Olar jasıl reńde. Japıraqlarınan qara korossalı shay tayarlaydı.

««« Aldıńǵı maqala: Kivano - Cucumis metuliferus Keyingi maqala: Hind lotosı (Nelumbo nucifera) »»»

Juma 2.10.2009 07:33 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler