Biz avokado ósiremiz

Avokado (úlken botanik almurt – Persea americana) tropik terek bolip, uzunliǵi 6–20 m. Tabiyatta Meksika hám de Braziliyada ósedi. Házirgi waqitta pútkil tropik hám subtropik aymaqlarda óstiriledi. Japraqları elliptikaliq, ushlari nayzali, terli, jıltıraq, jarıq yamasa qoyıw jasıl, arqa tárepi kúlreń. Apelsin japraǵına usaydı.

Dúyshembi 14.12.2009 12:31 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler, Ósimliklerdi ósiriw usılları

Temeki Nicotiana glauca – balkonlı peyzajlı ósimlikler

Kógimtir temeki yaki knikotin

Insan talabı hár dayım jańa, ádetten tısqarıdur. Har bir háwesker baǵian óziniń baǵında jańa, hesh kim kórmegen, hesh kimde joq nárseni óstiriwdi qáleydi. Sonıń ushın gúl bazarı hár jılı twrli jańalıqlar usınıs etedi, háwesker baǵmanlardıń arzu qılıp júrgen jańalıqların “qandırıw” ushın. Biraq tijarat artınan kóbeyip atırǵan jańalıqlar tezlikte tek assortiment bolıp qalıp atır.

Ekshembi 4.10.2009 20:55 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Nanlı terek Artocarpus odoratissimus

Arqa-shıǵıs Aziya hám Tınısh okeanı aralarınnan tarqalǵan nanlı terek (Artocarpus) tuqımına tut tuqımlasınıń 60 túrli barlıq waqıt jasıl tropik terekleri kiredi (Moraceae). Ol ánjir tereklerine tuqımlas (Ficus). Nanlı terek (Artocarpus altilis) kóp óstiriletuǵın hám belgili bolǵan. Usı tuqımǵa birqansha miywelı putalar hám terek túrleri kiredi, mısalı: ápiwayi Artocarpus (Artocarpus communis), (jabayı) chempedak (Artocarpus integer), Jekfrut (túrli japıraqlı nanlı terek) (Artocarpus heterophyllus) hám Marań yamasa tarap (Artocarpus odoratissimus).

Ekshembi 4.10.2009 09:54 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Biz pepino jetilistiremiz

Pepinonıń watanı (botanikalıq atalıwı Solanum muricatum) Peru yaki Kolumbiya bolıp esaplanıwı múmkin. Sol jerden ol pútkil Latın Amerikasına hám onnan basqa jerlerge tarqalǵan. Házirde ol bárinende Boliviyada, Ekvadorda hám Jańa Zelandiyada kóp jetilistiriledi.

Shembi 3.10.2009 21:56 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Cherimoya (Annona cherimola)

Evropada keyingi waqıtları júdá qızıq tropik miywelerdi keltirmekte. Shaxsan men Cherimoya miywesin jep kórgenmen . Satıwda kemnen – kem payda bolsada, júdá ájáyıp bolǵanı ushın dúkanlarda barlıq waqıtta óz jerin iyelep turadı.

Cherimoya miyweli terek bolıp(Annona cherimola), sawda belgisi menen isletiledi, Kolumbiyadan tartıp Peruǵa shekem teńiz qáddinen 1500 metr joqarıda bolǵan And alaplarında ósedi. Ol páslew jerlerde dem temperaturaǵa shıdamlı, sonıń ushın siz Cherimoyanı dunyanıń kóplegen ıssı jerlerinde, jáne de Izrailde hám Qubla Ispaniyadan tabıwıńızǵa boladı. Bul áwladqa 120 ǵa jaqın túr kiredi.

Juma 2.10.2009 07:33 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Kivano - Cucumis metuliferus

Kivano toq sarı qabaq kórinisnde bolıp, uzınlıǵı 10–15 sm, onıń „nayzaları“ orta ásir quralın esletedi. Jasıl eti uzınlıǵı 5–10 mm kóp tuqımlarǵa iye. Eger ol pispegen bolsa, nayzaları átirapında jasıl súwretlerge iye boladı.

Piyshembi 1.10.2009 06:30 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Hind atshı Pongamia pinnata

Pongamia pinnata

Hind atshı Pongamia pinnata (Indian Beech Tree, Honge Tree, Pongam Tree, Panigrahi) sobıqlılar (Fabaceae) shańaraǵındaǵı japıraq taslawshı terek esaplanadı, kelip shıǵıwı Hindistannan bolıp, Qubla-Shıǵıs Aziyada kóp ósiriledi.

Ol 15–25 sm ǵa shekem ósedi hám úlken shaqa-shabadanı kórsetedi. Gúllewi mayda aq, qızǵılt yaki qızıl húsh-iyis gúller menen gúlleydi.

Piyshembi 1.10.2009 05:28 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Ájayıp velvichiya (Welwitschia mirabilis) – tiri qazılmanı óstiriń

Ájayıp velvichiya yaki ózine tán (Welwitschia mirabilis) eski ósimlik bolıp esaplanadı, házirgi waqıtta Atlantika okeanınıń jaǵalarında, shóldiń kishi bólimlerinde hám Namibiyanıń qubla Angolalarında ósedi. Bul terek bolıp, bir kórinisten buǵın ulıhma usamaydı. Pútin ósimlik jumalaq tamırınan hám eki qaptalında ornalasqan bolıp, hár saparı ósetuǵın, eki oralǵan uzınlıǵı 2,4 m ge shekem bolǵan lentalardı esletip, velvichiya bir pútin taslandı quramın qaldıradı. Gáp ósip shıǵatuǵın ultanlar haqqında bolıp, mudamı ósiwdi ettiretuǵın isleri qurıp qaladı hám ıdırap ketedi.

Shiyshembi 29.9.2009 21:26 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler

Qıtay shay putası – ózińizdiń shayıńızdı óstiriń!

Ózin húrmet qılatuǵın hár bir háwesker baǵban qıs ahırında keyingi pasılǵa neni óstiriwdi hám kóbeytiwdi rejelestire baslaydı. Hár jılı pomidorlardı, qızıl burıshlardı hámde qıyarlardı óstiriw janıńızǵa tiymedme? Ózgerislerdi qáleysizbe? Azǵana ekzotikadan? Usı jılı shay óstiriwge qalaysız?!

Dúyshembi 28.9.2009 06:38 | Baspa | Ekzotikalıq ósimlikler