Badanalardy jäne ösımdıkterdı otyrğyzu
Sızge poştamen äkelıngen satyp alynğan ösımdıkterdı (köşenderdı) orauynan şyğaryp, olardy 2–3 künge kölenkelı jerge ornalastyryndar. Sızde basqa da mümkınşılık bar, olardy qolma-qol egıp, sodan soñ künnın säulesınen zardap şekpeu üşın bırdeñemen (mysaly üşın kantseliar qağazymen, taqtaimen) 2 künge bögep saluğa bolady. Kersınşe jağdaida ösımdık artyq künnın säulesınen ziian şegu äbden mümkın.
Aldyn ala ösırılgen ösımdıkterdı otyrğyzu
Ösımdık mölşerıne bailanysty şūñqyr qazyñyz. Ösımdıktı ydystan alyp şyğyñyz (egerde bos oralyñğan bolsa tsellofan paketterımen qaptan), sodan keiın tamyrlaryn astyna qaratyp şūñqyrğa ornalastyryñyz, tamyrlary jan-jaqqa tuzetılgen bolsyn. Şūnqyrğa su kuiyp, ol jerge sıñıp ketke soñ ösımdıktıñ tamyrlaryn jermen kömınder. Qalğan ösımdıkterdı otyrğyzğanda da osylai ısteñız. Daiyndalğan jüiektı nemese gül ösetın alañyn egıp bolğan soñ ösımdıkterdı suaryñyz. Egılgen soñ bırınşı künderı kerek kezınde suaryp tūryndar, äsırese aşyq kündı aua raiy bolsa, kün ysyp ketse ony kölenkelegen jön. 1–3 aptanyñ ışınde ösımdık tamyrlaryn jıberedı, sodan keiın olarğa baqtağy basqa ösımdıkterge sekıldı kütım jasalady.
Badanalardy jäne tüinekterdı otyrğyzu
Eñ aldymen badanalar ne tüinekterdı otyrğyzatyn jerdı qazyñyz (ary tek ğana “badanalar“ degen ortaq atauy paidalanady). Äbden otyrğyzu aldynda badanalardy qağaz qapşyqtardan şyğaryp alyñyz. Şūñqyr tereñdıgı jetkılıktı boluy kerek (tablitsağa qarañyz), onda vegetatsiialyq ūşyn üstıne qaratyp salyñyz. Keibır türlerı terıs salynsa ölıp qalu mümkın. Sodan soñ badanany kömıp salyp, topyraqtyn syrtyn säl tyğyzdañyz. Aua raiy qūrğaq bolsa, ekken son topyraqty mol suaru kerek. Egerde Sız mysaly üşın jazdyn ortasynda qyzğaldaq otyrğyzsañyz (ony saqtaityn jer joq bolsa, nemese köp uaqytqa demalysqa ketetın bolsañyz), ol jağdaida ony suaryp keregı joq. Badanalar demalady da bırınşı küzgı jañbyrlarmen öse bastaidy.
Ūsaqtau badanalardy, somen bırge aur topyraqta ösırılgen badanalardy, otyrğyzğanda tereñdıkı azdau boluy qajet. Otyrğyzu tereñdıgı badananyñ ūşysymen jer betının arasy bop sanalady!
Badanalardy jer üstındegı bölşekterı qūrğap qalğan soñ bıraq qazyp alu kerek (Gladiolustan basqa adanalardyñ bärıne jatady) – ol jyly, qūrğaq jazdyñ basynda boluy mümkın, keide erte mamyr aiynda da bolady. Köp türlerdıñ badanalary jerden alynğan soñ, qūrağak jerde küzge deiın ūstauğa bolady (mysaly sarymsaq, şafran, qyzğaldaqtar). Basqa türlerıñ, mysaly lalagülder, sūrjylandy piiaz (gadiuchii luk), ptichemlechnik jäne kupenenı, qūrğaq jerde saqtasa zardap şegu mümkın, olar tıptı ölıp ketu mümkın. Öz tamyrlaryn qūrğatudy ūnatpaityn türlerdı eñ jaqsysy eşqandai saqtausyz topyraqtan topyraqqa otyrğyzğan jön (bır apta saqtalsa eşqandai qiynşylyq olar üşın bolmaidy, bıraq odan köp uaqyt qaldyru dūrys emes).
Türı | otyrğyzu uaqyty | otyrğyzu tereñdıgı, sm |
Badanalary 2 santimetrge deiın jetetın ūsaqtau sarymsaq – mysaly: Allium carinatum, flavum, molly, oleraceum, scorodoprasum sekıldı | 7.-10. | 5–8 |
Badanalary 10 santimetrge deiın ırıleu sarymsaq – mysaly: Allium giganteum, karataviense, nigrum sekıldı | 7.-10. | 10–15 |
Colchicum – küzdık mezgılsız (osennii bezvremennik) | 8. | 15 |
Crocus – köktemde güldeitın sorttar (Crocus chrysanthus, Crocus vernus) | 10. | 9 |
Crocus – küzde güldeitın sorttar (Crocus sativus) | (7.-)8. | 9 |
Gladiolus – gladiolus, gültäjı (şpajnik) (baqta ösetın sorttary) | 4.-5. | 10 (kışılerı 5) |
Gladiolus – gladiuolus, gültäjı (iekzotikalyq botanikalyq sorttary) | 9. | 5–8 |
Lilium candidum – Aq qyzğaldaq | 8. | 3 |
Lilium – Qyzğaldaq, basqa türlerı | 9.(-10.) | 5–15 sortqa qarai |
Muscari – muskari, sūrjylandy piiaz, myşinyi giatsint | 7.-10. | 8–10 |
Narcissus – nartsiss | 8. | 10 |
Ornithogalum umbellatum – Şatyrşa ptichemlechnik | 7.-10. | 10 |
Polygonatum – Kupena | 8.-10., 2.-3. | 10 |
Kışkene badanalary bar, biık emes qyzğanaqtar, mysaly: Tulipa chrysantha, tarda, saxatilis, turkestanica, urumiensis sekıldı | 10. | 10 |
Biık qyzğalaqtar – Greik qyzğalağy (Tulipa gregii), Foster qyzğalağy (Tulipa fosteriana), Kaufman qyzğalağy (Tulipa kaufmanniana) jäne baqta ösetın gibridter | 10. | 12–14 |
Qyzğalaqty badananyñ qabyrşağymen köbeitu
Qyzğalaqty badananyñ qabyrşaqtarymen köbeitu ülgısı
Qyzğalaq köbeitu eñ oñai ädısı – badanalardyñ qabyrşaqtarymen köbeitu
Badanalardyñ qabyrşyqtaryn eñ dūrysy ūzynşa kışkene (nauağa ūksas) jäşıkke 1–2 sm tereñdıkke (=qabyrşaqtardan jer betı biıktıgı) otyrğyzu. Ony kündızgı temperatura 25–30 °S, al tüngı temperatura 22 °S bolatyn orynğa qoiğan jön (tüngı uaqytta ol odan da tömen bolğany tük etpeidı, eñ bastysy kündızgı temperaturasy osy aralyğynda boluy kerek) (mysaly: oranjereia, jylyjai, päter terezesı). Substrat qūrğaqtau boluy qajet. Osy jağdaiğa ie bolğanda qabyraşaqtardyñ asty jağynda şamaly qysqa uaqytta jaña badanalar paida bolady. Bır qabyrşaqtan 1–3 aidyn ışınde mölşerı 1 sm jaña badanalar paida bolady. Egerde qabyrşaqtar şılde aiynda jinalyp otyrğyzylsa, ony qyrküiek aiynyñ bırınşı jartysynda jinap, 2 sm terendıkke gül bağyna otyrğyzalasyz. Bır badanasy bar qabyraşaqty bır-bırınen aralatyp otyrğyzyñyz. Gül bağynda 4–6 jyldan keiın Sız güldeuge şamasy bar keremet badanalarğa ie bolasyz.
Badanaly tūqymdastyñ ūryqtaryn egu
Keiıbır badanaly tūqymdastarğa jatatyn türlerın tez jäne tiımdı ūryqpen köbeituge bolady. Ūryqtardy nauryz-säuır ailarynda tūra jerge nemese daiyndalğan ydystarğa 0,5–1 sm tereñdıkke egıñız. Bırınşı jyly ony basqa jerge otyrğyzbai, öz orynda qaldyryñyz. Keibır türler kelesı jyldan aq güldene bastau mümkın. Türlerdıñ köbı egılgen soñ 2–5 jyldan keiın güldeidı. Alaida, ūsaqtau türlerı ırıleu türlerıne qarağanda tezırek güldeidı.
««« Aldyńǵy mátin: Ösımdıkterdı ūryqtardan ösıru nūskauy Kelesi mátin: Nicotiana glauca temekısı – perspetivtı balkon ösımdıgı »»»
Juma 25.12.2009 13:08 | Qağazğa basu | Ösımdık ösıru tūraly nusqaular
KPR klub tūraly
Ösımdıkterdı ösıru täjıribenızben bölısınız. Sol tūraly maqala jazyp, ony öz tūğan tılınızde Botaniks jurnalyna jariialanyzdar. Tolyğyraq aqparat aluşyn bızben bailanysyñyzdar.
Sanattar: Bári Gazon Palmalar Qylqan japyraqtylar Sañyrauqūlaqtar Suda jäne batpaqta ösetın ösımdıkter Ziiankester Ösımdık ösıru tūraly nusqaular İekzotikalyq ösımdıkter