Sız baqyt äkeletın törtjapyraqty marsiliiany (Marsilea quadrifolia) ösıresız

Törtjapyraqty Marsiliia (Marsilea quadrifolia) törtjapyraqtylyq formasy japyraqtarymen paporotnik-ösımdıgıne jatady. Ösımdık-paporotnik jäne törtjapyraqty degen sözder bır-bırıne kelıspeitın sekıldı dep oilamaisyz ba? Kersınşe, būl sözder osy keremettı, dekorativtı, baqbanşylyqqa köbınde belgısız ösımdıktı sipattaidy.

Marsiliiada bäteñkenıñ bauyna ūqsaityñ ūzyñ tamyrsabağy bar. Tamyrsabağynan tört güljapyraqqa bölınetın, sudyn betınde qalqyp tūratyn japyraqtar ösedı. Formasy tüzu, bır qarağanda törtjapyraqty joñyşqağa ūqsaidy. Küzde tamyrsabağyn sudan şyğarsañyz, ılıngen ülkeñdıgı būrşaqtai qūrylymdardy baiqaisyz. Olardyñ ışınde ūryqtary (ūryqtary spora bolğany soñ ony paporotnike jatqyzady) saqtalanady. Būl ösımdık Oñtüstık Amerikadan basqa bärı kontinenterınde närlı zattarğa bai jasandy jäne tabiği su qoimasyndarynda ösedı. Soltüstık Amerikağa ol syrt jaqtan äkelıngen jäne būl jerde ösımdık-agressor bop sanalady. Polşanyñ tabiği jerlerınde ol joiylyp kettı, Gochalkovitskii kölınde ösımdıktı iekosistemağa qaitaru üşın zertteuler ötkızılıp jatyr. Slovakiiada Latoritsa özenınıñ alabynyñ 7 jerınde ösedı. Kezınde ol Bodrog, Laborets, Ug özenderdıñ aumağynda da kezdesetın. Chehiiada ol öspeidı.

Tropikalarda tuysty bolyp keletın bırneşe türlerı ösedı, bıraq olar jylulyqty süietın bolğany soñ bızdıñ jağdaida ösurege jaramaidy. Olardyn keibıreuın akvariumda ösıredı.

Qolmen ösırgende törjapyraqty marsiliiağa (Marsilea quadrifolia) eşqandai erekşe jağdai kerektı emes. Ony ösıru üşın kez kelgen suy bar, bıraz baqşanyñ topyrağy kosylğan ydys jarai beredı. Ony eşkandai qiyndyqsyz mölşerı 20×20×10 sm vannada ösıruge bolady. Jyl boiy dalada ūstauğa bolady (aiazğa qatyp qalmaidy). Önyñ talapşylsyz jäne bağuğa jenıl bolğannan, ony kez kelgen adam kez kelgen jerde ösıre alady (kışkene vannoda da, kädımgı sudy jıberetın tesıkterı joq gül qūmyrasy da, daladağy tereze aldynda da).

Keñıstıgı şektelgen äuesker baqbanşylar üşın eñ dūrys şeşım ol qūrylystyñ erıtındısıne arnalğan vannalarda ösıru (olar 60 jäne 80 litrlyq bolady, bağasy 10 Euroğa şamalas). Tübıne mölşerı bır kürek topyraq salyñyz (5 sm jektılıktı). Sonan soñ ony şetıne deiın su toltyrsañyz, marsiliia üşın eñ jaqsy jağdai jasaisyz. Būnyñ artyqşylyğy – ony qysqy baqta nemese üidıñ tereze qasynda (eñ jaqsysy balkon terezesı), sonda ösımdık eñ jyly, kün säuletı jağynda tūrady, al jazda ony baqqa nemese oñtüstık jaqtağy balkonğa şyğaruğa bolady.

Alaida, baqtyñ kölşegınde ol erekşe äsem bolyp közge körınedı. Kölışıktıñ ışıne kışene ğana kädımgı baqtan alyñğan sazdaqty topyraqty tübıne sebıp, soğan marsiliianyñ tamyrsabağynyñ bır tılımın salsañyz jetedı. Sodan soñ ösımdıkke Sızdıñ kömegıñız qajet emes, ol özınıñ şamasy jetedı. Sudyñ deñgeiıne marsiliia özı beiımdeledı, sudyn sapasyna köp könıl bölmeidı. Sondyqtan Sız ony deñgeiı är türlı rezervuarlarda ösıre alasyz (5–100 sm). Japyraqtary sudyñ betınde qalqyp tūru üşın, marsiliia özınıñ sağağyn keltıredı.

Eñ dūrysy ösımdıktı tamyrsabaqtaryn bölu arqyly köbeitu. Tamyrsabaqtyn kışkene ğana (10 sm) bölıgı qajet, jazdyñ ışınde sudyn betınde törtjapyraqtardan tūratyn keremet “kögal“ paida bolady.