Nicotiana glauca temekısı – perspetivtı balkon ösımdıgı

Adamnyñ ne bır jaña, keremet, kündelıkte bolyp jatpaityn närselerge yntasy şeksız. Kez kelgen äuesker baqbanşy ozınıñ bağynda jaña, ğajap, olmen qosa älı eşkımde jok bırdeñe ösırısı keledı… Sondyqtan äuesker baqbanşylardyñ “yntasyn qandyru“ üşın olarğa köptegen jaña gülder ūsynylady. Bıraq köbınde kommertsiialyq jağyna kelsek, jaña ösımdıkter tek ğana “qarapaiym assortiment“ bop qalady.

Soñğy onjyldyqtardyñ eñ köp gülderdın jaña şyqqan türlerı paslen (Solanaceae) tūqymdasyna jatady. Eñ tanymaly bolğandar ol petunialar, surfiniialar, million bellz (million bells). Olardyñ tabys etken qūpiiasy tez ösuı, erte güldeuı (ūryqtarmen köbeitse 3 aidyñ ışınde, saptar arqyly köbeitse olar qolma-qol güldeidı), sonymen bırge ösıru jağdaiyna qapapaiymdylyğynda jatyr. Ärine, olarğa eñ jaqsysy kün aşyq jerde öskenı, bıraq salqyn, kölenkı jerde de olar özın jaqsy sezedı.

Bıraq bızdıñ aimaqta paslen tūqymdas ösımdıkterı ärqaşanda sondai jaqsy atağyna ie bolğan joq. Mysaly, kartoppen qyzanaqty eske salsaq, aldymen olar tek ğana sändık ösımdıkter retınde ösırılgen. Osy ösımdıkterdı tağam retınde paidalanuğa bolatyn degen alğaşqy indikatsiialar paida bolğanda, olarğa erekşe senımsız qarağan. Bıraqta köp ūzamai olar tez taraldy da köp jerdegı kündelıktı dästurlı türde paidalanğan ösımdıkterdı yğystyryp tağamnyñ negızı bop şyğa keldı.

Osy nömırde bız Oñtüstık Amerikadan şyqqan, dästürlı emes, balkonda ösetın türı retınde kökşıl sūr temekınıñ (tabak sizyi) (Nicotiana glauca) ağaşymen tanysamyz. Bızdıñ aimaqta ol tez ösetın būta, tıptı kışkene ağaş dep atauğa bolady. Ūryqtan şyqqan ösımdık 2 aidan keiın güldei bastaidy. Eseigen ağaşta būtaqtary bır aidyñ ışıne 50–70 santimetrge ösedı.

Atauyna säikes ösımdıktıñ üstı kümıstı naletpen bürkelıngen. Sondyqtan ösımdıkke qajetsız tiiuge bolmaidy, olai bolsa üstındegı nalety jenıl sürtılıp ösımdıktıñ üstı jağymsyz aşyq jasyl tüske ainalady. Kümıstı formasy jūmyrqağa ūqsas japyraqtary aiağy jağynda ūştalady. Būtaqtardyñ ūşynda 20–40 sary qūbyrly japyrağy bar gül şoğyr ösedı. Olardyñ ūzyndyğy 3–3,5 sm al eñı mölşerı 0,5 sm. Güldeu basynda jiegı aşyq jasyl bop özderı aşyq sary bolady, güldep bıtken soñ olar küñgırt sary bolady. Osy türdıñ tağy bır aiyrmaşylyğy güldep bolğan gülderı sändı bop qala beredı. Mysaly petuniadan özgelıgı, olar güldep bolğan soñ da gülderı formasyn saqtap ösımdıktıñ üstınde bırtalai uaqyt tüspei tūrady.

Osy türın ösırdek öte jenıl. Päterde kökşıl sūr temekını jyl boiy ösıruge bolady, al jazda ony balkonğa nemese baqqa qoiuğa bolady. Ony tez şyğatyn ūryqtarmen de köbeite alasyz. Güldeuge qabılettı ösımdıkterdı Sız 2 aidan keiın ösıre alasyz (ol, mysaly ony balkonğa mamyr aiynyñ 15-de qoiam deseñız, ūryqtardy nauryz aiynyñ bırınşı jartysynda egu qajet degendı bıldıredı). Ösımdıkter päterde nemese odan salqyndau jerde qystai alady, mysaly qaztamaq gülı sekıldı (bıraq mol jaryğy bar jerde). Qystyñ aiağynda būtaqtardy mölşerı jartylai qysqartyp, sodan keiın mol suaru qajet. Qystaudan keiın, şamasy bır aidan soñ ol güldei bastaidy. Osy türden jeñıl türde päterge arnalğan kışkene toğai ūiymdastyruğa bolady. Ol sappen köbeimeidı, öitkenı olar tamyryn jıberu küşı az (bıraq ony ūryqtarymen jenıl türde köbeite alu bolğandyqtan ol eşqandai böget emes). Tyñaituğa temekı asa talaptary joq. Mol güldeu üşın ony topyrağyna fosforğa bai balkon ösımdıkterıne arnalğan kädımgı tyñaitqyştardy qosuğa bolady.