Калимантан мангосы, Кастури - Kasturi (Mangifera casturi)
Калимантан мангосы (Mangifera casturi) немесе жергілікті атауы Кастури – Kasturi, биіктігі шамалы 10–30 м тропикалық ағаш. Ол өсетін аймақ шағын, тек ғана Оңтүстік Барнеодағы (Үндістан) Банджармасин аумағында кездеседі. Қазырғы уақытта заңсыз ағаштарды кесу арқасында ол табиғатта жоғалып кетті. Бірақ ол өзінің дәмді жемістер үшін әлі де өсіріледі.
Калимантан мангосының (Mangifera casturi) жемістері мангоның басқа түрлерімен саластырғанда қішкене болады. Әрқайсы жемістің салмағы 50–80 грамм. Шикі жемістің түсі жасыл, бірақ піскенде, олардың түсі күлгін реңкісімен қоныр немесе күлгін-қара болады. Түстің гаммасы мангоның түрін анықтау үшінде маңызды (M. casturi). Mangifera casturi 3 тіркелген түрі бар: Катури (Kasturi), Мангга Кубан (Mangga Cuban) және Пелиписан (Pelipisan). Кастури (Kasturi) – өзінің хош иістің арқасында ең танымалысы. Ал Мангга Кубан (Mangga Cuban) және Пелиписан (Pelipisan) жиі әртүрлі сорттарға бөлінеді. Бірақ Каустри секілді хош иісті Пелиписан (Pelipisan) кездессе, оны Кастури (Kasturi) гибридіне жатады дегенді білдіреді. Оның статусын анықтап белгіндіру үшін әлі талай зерттеу өткізу керек.
Ішкі жұмсақы қызғылт сары, ал құрылымы талшықты, ерекше хош иісті. Кастуриды Мангомен (Mangifera indica), салыстырса, Кастури жемісі ондай дәмді болмағанымен күштірек, жұмсақ хош иісі бар.
Кастури (Kasturi) Оңтүстік Барнеода және оның көрші аймақтарында өте танымалы. Оның хош иісі сондай жағымды болған соң, жеміс тұралы ескі ән бар: “Seharum kasturi, seindah pelangi, semuanya bermula.” ол: “О, Кастури секілді хош иісті, кемпірқосақ секілді әдемі. Бұл махаббат өзінің сапарын бастайды. ” деген мағынаны білдірет.
Заңсыз ағаш кесу осы түрдің табиғатта жоғалуына әкелді. Құрылыс ағашы көп болғаны соң, Калимантан Манго ағашы жойлып кету қаупінде. Бұл ағашты жергілікті тұрғындар бақтарында немесе шағын шаруашылығында шектеулі өсіреді.
Басқа жеміс тропикалық ағаштармен салыстырғанда, жәй өсу қасиетті арқасында, Каламантан мангосы Индонезияның үлкен плантацияларында өсірілмейды. Калимантан мангосының плантацияларын тек ғана кейбір аймақтарда (Матараман (Mataraman) облысында, Банджар (Banjar) және Банджарсамин (Banjarmasin) аудандарындағы кейбір жерлерінде) кездесуге болады. 1980 жылы Матарамана тұрғындары мангоны шектеу көлемде егізіп көрген. Бірінші жемістерді олар 2005 жылы жинай бастады. Жемістері мол болғанымен, ол суранысты қамтамасыздандырылмаған.
Калимантан мангосының қолдануы тек ғана жемістерімен және ағашымен шектеледі. Діңгегінің диаметрі 1 метр болғанымен, банджардар (Оңтұстік Борнеоның ішкі және жағалаудағы жерлікті этностар тобы) ағаштың жәй өсетін үшін тек ғана жемістерін қолдануға бейімді. Сондықтан банджарлар ағаш өңдеушін сапасы бірдей немесе жоғары басқа ағаштардың түрлерін таңдайды. Ағаш биік болғаны соң, жемістерді жинау үшін қол жеткізу оңайға соқпайды. Жерге түскен жемістердің сапасы төмен болады.
Жемістерді шикідей немесе джем Кастури ретінде өндірілген түрінде пайдалануға болады. Бірақ оны өсірушілер өздері пайдаланған соң, жемістері саудада сирек кездеседі. Мангодан дайндалынған пюре, конфитюр немесе – dodol (дәстүрлі печенье) секілді басқа да өнімдерді дайындауға болады. Бірақ бұл өнімдер көп суранысқа ие болған соң сирек кездеседі, олар банджарлардың сүйкті жемістері. Жемістер бір шама қымбат болсада, өзінің ғажап дәмі үшін банджарлардың арасында қашанда сұранысқа ие болады.
««« Алдыңғы мәтін: Parajubaea torallyi пальмасы Келесі мәтін: Мангоны ұрықтардан өсіру »»»
Жұма 15.1.2010 18:35 | Қағазға басу | Экзотикалық өсімдіктер
КПР клуб тұралы

Өсімдіктерді өсіру тәжірибенізбен бөлісініз. Сол тұралы мақала жазып, оны өз тұған тілінізде Ботаникс журналына жарияланыздар. Толығырақ ақпарат алушын бізбен байланысыңыздар.
Санаттар: Бәрі Газон Зиянкестер Пальмалар Саңырауқұлақтар Суда және батпақта өсетін өсімдіктер Экзотикалық өсімдіктер Қылқан жапырақтылар Өсімдік өсіру тұралы нусқаулар