бир жылдыктар
Бир жылдыктарды алдын ала өстүрүү үчүн жеңилирээк субстраттарды (топурак жана торфтун кошулушу 1:0–3) колдонуңуз. Суукка чыдабаган түрлөрдү тоңбогон бөлмөлөрдө алдын ала өстүрүп алыңыз (батир, оранжерея, клеенка менен жабылган парник) жана 15 майдан кийин отургузуңуз.
Горшокту топурак менен толтуруңуз, бирок үстүндө дагы 2 см калыш керек. үрөндөрдүн баштыгын ачыңыз жана теңме-тең топуракка идиштин ичинде чачыңыз. Чоң эмес үрөндөрдү (чоңдугу апийим үрөнүндөй) салбай эле коюңуз. Чоң үрөндөрдү ичке топурак кат менен жабыңыз (0,5–1 см).
Отургузгандан кийин идиштин үстүн айнек менен жабып коюңуз (көбүнчө бул майда топурак менен жабылбай калган үрөндөргө тийешет). Күнүгө айнекти 10–15 мүнөткө алып коюңуз. Эң биринчи тамырчалар пайда болгондо, жаш өсүмдүктөрдү ичке кат жер менен (1–2 мм) дагы жабып коюңуз жана айнек менен жаппай эле коюңуз. Жаш өсүмдүктөргө көп күндүн жарыгы керек.
Эгерде сиз үрөндөрдү жыш отургузуп койсоңуз, жаш өсүмдүктөрдүн 2 жалбырагы чыкканда, бир бирден горшокко отургуза аласыз.
Майда үрөндөрдү (зыгыр) топурак менен жаппай эле коюңуз, отургузгандан кийин жерди тырмоогуч менен тарап коюңуз. Күн карама жана жугөруну 2–3-тон 5–10 см чункурга салыңыз. Бир жылдык өсүмдүктөрдөн сиз тандай аласыз, же андан мурун өстүрүп аласыз, же дароо эле жерге отургуза аласыз. Мурун өстүрүлгөн өсүмдүктөр 2–3 ай эрте гүлдөшөт.
отургузуу жери: A – оранжерея, парник, батирдин айнегинде, температура 20–25 °C B – дароо жерге Цифралар айларды белгилейт, – (сызыкча) үрөндөр кайра отургузулбаганын билдирет (үрөндөр дароо эле бир гана жерге отургузулат).
| Латин аты | Словакиялык аты | отургузуу жери | отургузуу мезгили | отургузуу |
| Ageratum mexicanum | Agerát mexický | A | 1.-3. | 5. |
| Agrostemma githago | Kúkoľ poľný | B | 9.-10. / 4. | – |
| Amaranthus | Láskavec | B | 4. | – |
| Antirrhinum majus | Papuľka väčšia | B | 4. | – |
| Bidens ferulifolia | Dvojzub metlinatý | A | 2.-3. | 5. |
| Callistephus chinensis | Astrovka čínska | A / B | 3. / 4. | 4.-5. |
| Capsicum sp. | Paprika | A | 3. | 5. |
| Carthamus tinctorius | Požlť farbiarska | B | 4. | – |
| Centaurea imperialis | Nevädza cisárska | B | 4. | – |
| Crupina vulgaris | Krupina obyčajná | B | 3.-4. | – |
| Convonvulus triocolor | Pupenec trojfarebný | B | 4. | – |
| Cucurbis sp. | Tekvica | A / B | 4. | 5. / netreba |
| Cuphea lanceolata | Kufea širokolistá | A | 3.-4. | 5. |
| Dipsacus laciniatus | Štetka laločnatá | B | 9.-11. / 2.-3. | – |
| Dorotheanthus bellidiformis | Poludňovka sedmokrásková | A | 3.-4. | 5. |
| Eragrostis abyssinica | Milota habešská | A | 3.-4. | 5. |
| Eschscholtzia californica | Slncovka kalifornská | A / B | 3. / 4. | – |
| Felicia heterophylla | A / B | 3. / 4. | 5. | |
| Gazania rigens | Gazánia ohnivá | A | 3.-4. | 5. |
| Chrysanthemum coronarium | Chrysamtémovka vencovitá | B | 4. | – |
| Ipomea purpurea | Povojník purpurový | B | 4. | – |
| Lavatera trimestris | Slezovec trojmesačný | B | 4. | – |
| Linum | Ľan | B | 4. | – |
| Lopezia racemosa | Lopézia strapcovitá | A | 3. | 5. |
| Mirabilis jalapa | Nocovka jalapská | A / B | 3. / 4. | 5. |
| Nicandra physalodes | Nikandra machovkovitá | A | 4. | 5. |
| Nicotiana rustica | Tabak dedinský | A | 3.-4. | 5. |
| Nicotiana tabacum | Tabak fajčiarsky | A | (2.-)3.-4. | 5. |
| Nigella damascena | Černuška damascénska | B | 4. | – |
| Nigella orientalis | Černuška východná | B | 4. | – |
| Papaver rhoeas | Mak vlčí | A | 9.-11. / 3.-4. | – |
| Papaver somniferum | Mak siaty | B | 4. | – |
| Phalaris canariensis | Lesklica kanárska | B | 4. | – |
| Portulaca grandiflora | Portulaka veľkokvetá | A | 3.-4. | 5. |
| Riccinus communis | Ricín obyčajný | A / B | 3.-4. / 4. | 5. |
| Salvia splendens | Šalvia ohnivá | A | 2.-4. | 5. |
| Solanum pseudocapsicum | Ľulok paprikový | A | 3. | 5. |
| Tagestes | Aksamietnica | A / B | 4. | 5. |
| Tithonia rotundifolia | Titónia okrúhlolistá | A / B | 3.-4. / 4. | 5. |
| Ursinia anethoides | Urzínia kôprolistá | A / B | 4. | 5. |
| Zea mays | Kukurica siata | B | 4. | 5. |
| Zinnia elegans | Cínia pôvabná | A / B | 4. | 5. |
| jednoročné okrasné trávy: Aegilops, Bromus, Hordeum, Lagurus ovatus | jednoročné okrasné trávy: mnohoštet, stoklas, jačmeň, zajačí chostík | A / B | 4. | 5. / netreba |
кп жылдыктар
Отургузуу эрежеси бир жылдыктардын отургузуусуна окшош. Көп жылдыктардын көп түрлөрүн алдын ала эшикте эле өстүрүп аласыз (биринчиден дарактардын жарым көлөкөсүндө, кийинчирээк күндүн алдында).
| Латиндик | Словакиялык | отургузуу убакыты | Вегетативдүү кобойтүү |
| Achilea | Rebríček | 4. | delením |
| Ajuga | Zbehovec | – | delením |
| Alisma | Žabník | 4.-5. | delením |
| Alyssum | Tarica | 4. | delením |
| Anemone | Veternica | 3.-4. | delením |
| Anthemis tinctoria | Ruman farbiarsky | 4. | |
| Aquilegia | Orlíček | 3.-5. | delením |
| Aristolochia | Vlkovec | 4.-5.* | delením |
| Aruncus vulgaris | Udatník lesný | – | delením |
| Asarum europaeum | Kopytník európsky | – | delením |
| Atropa bella-dona | Ľuľkovec zlomocný | 4.-5. | |
| Batrachium | Močiarka | – | delením |
| Calendula officinalis | Nechtík lekársky | 3.-5. | |
| Callitriche | Hviezdoš | – | delením |
| Campanula sp. | Zvonček | 3.-4. | delením |
| Carex | Ostrica | 3.-4.* | delením |
| Carlina | Krasovlas | 3.-4. | |
| Convalaria | Konvalinka | – | delením |
| Corydalis | Chochlačka | – | delením |
| Dianthus | Klinček | 6.-8. | delením |
| Digitalis | Náprstník | 6.-8. | delením |
| Echinacea purpurea | Echinacea purpurová | 3.-5. | delením |
| Echium | Hadinec | 9.-10., 3.-4. | |
| Eleocharis | Bahnička | – | delením |
| Euphorbia | Prýštec | – | delením |
| Filago arvensis | Bielolist obyčajný | 3.-4. | |
| Gaillardia ariasta | Kokarda ohnivá | 4. | delením |
| Geranium | Pakost | 4.-5. | delením |
| Hacquetia | Hviezdnatec | – | delením |
| Helianthus decapetalus | Slnečnica | – | delením |
| Hemerocallis | Ľaliovka | 4.* | delením |
| Hepatica | Pečeňovník | – | delením |
| Hieracium | Jastrabník | 3.-4.* | delením |
| Hosta x undulata | Funkia | – | delením |
| Hypericum | Ľubovník | 4.* | delením |
| Chamomilla recutita | Rumanček pravý | 9.-11., 3.-4. | |
| Inula | Oman | – | delením |
| Iris pseudoacorus | Kosatec žltý | 3.-4.* | delením |
| Iris – ostatné druhy | Kosatec – ostatné druhy | 3.-4.** | delením |
| Isopyrum | Veterník | 3.-4. | delením |
| Jovibarba | Skalnica | – | delením ružíc |
| Juncus | Sitina | 3.-4.* | delením |
| Lamiaceae – Acinos, Calamintha, Lamium, Teucryum, Thymus | hluchavkovité – dušovka, marulka, hluchavka, hrdobarka, materina dúška | 3.-4.* | delením |
| Lemna, Wolfia | Žaburinka, Wolfia | – | delením |
| Leucanthemum | Margarétka | 3.-5. | delením |
| Linum – vytrvalé druhy | Ľan – vytrvalé druhy | 3.-5. | delením |
| Lupinus polyphyllus | Lupína mnoholistá | 3.-5. | delením |
| Luzula | Chlpaňa | 3.-4.* | delením |
| Lychnis | Kukučka | 3.-5. | delením |
| Lysimachia | Čerkáč | – | delením |
| mäsožravé rastliny | mäsožravé rastliny | 4.-7. *** | delením; in-vitro *** |
| paprade | paprade | celoročne *** | delením; in-vitro *** |
| Phlox | Flox | – | delením |
| Plantago | Skorocel | 4.* | delením |
| Primula | Prvosienka | 3.-4. | delením |
| Pyrethrum parthenium | Rimbaba obyčajná | 4.-5.(-6.) | delením |
| Ranunculus | Iskerník | 3. | delením |
| Rudbeckia hirta | Rudbekia srsnatá | 3.-4. | delením |
| Salvia – vytrvalé druhy | Šalvia – vytrvalé druhy | 3.-4. | delením |
| Saxifraga | Lomikameň | 3.-4.* | delením |
| Scutelaria | Šišak | 3.-4. | delením |
| Sedum | Rozchodník | – | delením, koreňové, stonkové a listové odrezky |
| Sempervivum | Rozchodnica | – | delením ružíc |
| Silene | Silenka | 3.-5. | delením |
| Sisyrinchium | Mečovka | 4. | delením |
| Tragopogon | Kozia brada | 3.-4. | |
| Trifolium | Ďatelina | 4. | |
| Trollius altissimus | Žltohlav najvyšší | 3.-4. | delením |
| Typha | Pálka | – | delením |
| Vicia | Vika | 4.-5. | |
| Viola | Fialka | 4.-5. | delením |
| vytrvalé trávy | vytrvalé trávy | 3.-5. | delením |
** резанец пиязы**
үрөндөрдү терең эмес (0,5 см чейин) жерге эле апрель-майда же августа отургузуңуз. Жөөктү ным сактаңыз жана чөптөрдөн тазалаңыз (негизинде бул чөп өсүп жатканда абдан маанилүү). Кийинчирээк резанец пиязы көп талап кылбайт. Ал жыш тутам камдайт, аларды жылда 2–3 жолу болуп ар башка отургузуш керек.
Кыш келе электе резанец пиязын (болжолу менен жердин 10 см) казып алып, жана кургатып үйдүн жанында коюп (бири биринин үстүнө эки – уч кат), үстүн түшүп калган жалбырактар менен жабып койсоңуз болот. Кышында (аяз аба ырайында: декабрдан февралга чейин) жума сайын резанец пияздын тамырларын чыгарып 2–3 күнгө 10 oC температурага калтырып коюңуз. Андан кийин горшокко салып батирдеги айнекке коюңуз (ички жагынан). Болжолу менен бир жумадан кийин резанец пиязы ачылып баштайт жана бир айдын ичинде сиз С витаминине бай жашыл пиязды чогулта аласыз.
Укроп, фенхель, тмин, анис
Үрөндөрдү апрельде отургузуңуз же кошумча кылып отургузуңуз, мисалы сабиздин жанына. Кийинки кароо чөптөрдү жулушта жана кээде – кээде суугурууда эле. Бадыраң мезгилинде сиз укроптун жашылын бадыранга туздап жатканда кошо аласыз. Вегетация убагында тмин жалбырактарын шорполорго, салаттарга жана эт менен гарнирге кошо аласыз. Фенхен, тмин жана анис үрөндөрүнөн абдан пайдалуу чай газдарга каршы жана башка ашказан кыйынчылыктарда кайната аласыз. Күзүндө фенхен жана тмин тамырларын (петрушканы да) чогултуп жана жашылча шорпосуна кошо аласыз.
Паприка, помидорлор жана баклажан – үрөндөрдү отургузуу
Марттын экинчи жарымында 2–3 үрөндөн чопо сыяктуу топуракка бир идиш алып коюңуз (диаметр 6–8 см, узундугу 8 см, узунураак да боло алат). Чопону жарык, көп жылуу эмес (бөлмө температурасы жарайт) жерге коюп коюңуз. Абдан ысык температура жарабайт, анткени өсүмдүктөрдү башка жерге отургузганда температура шогу болушу мүмкүн. өсүмдүктөрдү батирде 15 майга чейин өстүрүңүз, андан соң жөөккө отургузуңуз.
буурчактар– буурчак,нокот, соя, жер жаңгак (арахис, кытай жангагы)
Буурчак,нокот, соя дароо эле топуракка отургузулат. Жер жангакты помидор сыяктуу андан мурун өстүрүп алыңыз (өйдөнү караныз). Оруулардын жана курт-кумурскалардын жайылуусунан алар бир жерде 3–6 жылдан көп өстүрүлбөш керек.
| тур | отургузуу | уруктардын чогултуш убагы | ||
| убакыт | тереңдиги см | метод | ||
| Фасоль бадалдуу(урукка) | 5.-6. | 5 | в гнёзда интервал 40×40 см | 7.-10. |
| Фасоль бадалдуу (саадакка) | 5.-7. | 5 | в гнёзда интервал 40×40 см | саадактар 6.-10. |
| Фасоль тармал | 5. | 6–8 | в гнезда интервал 80×80 см | 8.-10. |
| Соя | 1.-5.5. | 4–5 | жооктордин аралыгы 40 см, жооктогу өсүмдүктөрдүн аралыгы 5 см | 9.-10. |
| жер жангак (арахис) | мурун өстүрүп алыш керек 3.-4., үрөндөрдү отургузуу 5.; жакшы түшүм алыш үчүн парник же оранжерея керектүү; батирде кобунчо ундуу шуудурум өсүмдүктөргө зыян кылат | 2 | в гнёзда интервал 40×40 см, топурак жакшы абаланыш керек, анткени гулдоп бүткөндөн кийин саадактар жерге комулушот | 8.-9.(-12.) |
| Чечевица | 4.-5. | 4 | жоокто аралыгы 25 см, өсүмдүктөрдүн жооктогу аралыгы 5 см | 8.-9. |
үрөндөрдү бир жылдыктай эле отургузабыз, бирок бир айрымасы бар. Суукктан коркпогон түрлөрдүн үрөндөрү бир сыйра тоңуп калышы керек. Ошондуктан март-апрелде эле отургузуп кое бериңиз жана аяз жана төмөн температура таасир кылыш үчүн отургузулгандарды бакчанын же айнектин сырткы бир жерине коюп коюңуз.
Суукка чыдабаган түрлөрдү (батирде – акации, эвкалипттер, protey, лавр,…) бир жылдыктардай эле себиңиз жана 20–25 oC температурада кармаңыз.
Отургузуунун тереңдиги урукка карай болушу керек. Майда эвкалипт уруктар себилбейт, бирок топуракка сайылат. Калган майда уруктар ичке кат топурак менен көмүлөт. Чоңураак уруктарды (эмен, олива) 3–5 см терендикке отургузулат. Чоң уруктар (каштан, жангак) 5–10 см терендикке отургузулат.
Printed from neznama adresa