Kalimantan Mango, Kasturi (Mangifera casturi)
Kalimantan Mango (Mangifera Casturi) veya yerel dilde bilinen ismiyle Kasturi, 10–30 m uzunluğa sahip ve Güney Borneo’da (Endonezya) Banjarmasin yakınlarındaki çok küçük bir alana özgü olan tropik bir meyve ağacıdır. Kaçak ağaç kesiminden dolayı bugünlerde doğada soyu tükenmiş durumdadır. Fakat lezzetli meyvelerinden ötürü bu alanda hâlâ yetiştirilmektedir.
Kalimantan Mangosunun meyve büyüklüğü mangonun diğer türlerinin meyvelerine kıyasla daha küçüktür. Her biri yaklaşık 50 ila 84 gram gelir. Henüz olgunlaşmamışken meyvenin rengi yeşildir, fakat olgunlaştığında renk kahverengiye veya mor-siyaha döner ve genellikle mor gölgeli parlak bir yüzeyi vardır. Renk yelpazesi aynı zamanda Mangifera casturi’nin çeşidini ayırt etmeye yarar. Kayıtlara geçmiş 3 Mangifera casturi çeşidi vardır: Kasturi, Mangga Cuban ve Pelipisan. Güzel kokusundan dolayı en meşhur olanı Kasturidir. Manga cuban ve Pelipisan sıklıkla ayrı türler olarak algılanır. Fakat Pelipisanın Kasturi gibi tatlı bir kokusu bulunabilir ki bu da meyvenin Kasturinin bir melezi olduğunu gösterir. Tanımlamak ve durumunu belirlemek için daha fazla araştırma yapmak gereklidir.
Bu meyvenin yenilen kısmı renk olarak turuncudur, dokusu tel gibidir ve özgün tatlı bir kokusu vardır. Eğer Kasturiyi Mango (Mangifera indica) ile kıyaslarsak, Kasturi daha az tatlıdır fakat daha keskin bir tadı vardır ve daha yumuşak bir kokuya sahiptir. Kasturi meyvesinin yenilen kısmı lif bakımından zengindir.
Kasturi, Güney Borneo halkı arasında ve komşu bölgelerde çok yaygındır. Meyvelerinin kokusu o kadar güzeldir ki bunun hakkında eski bir şarkı vardır: “Seharum kasturi, seindah pelangi, semuanya bermula” yani “Kasturi kadar hoş kokulu, gökkuşağı kadar güzel. Bu aşk, onun yolculuğunu başlatır.”
Kaçak ağaç kesimi bu ağacın doğada yok olmasına sebep oldu. Yaşlı Kalimantan Mango ağaçları kaçak kesim yüzünden yok olma tehlikesindedir. Ağaçlar genelde yerel halk tarafından arka bahçelerinde veya küçük tarlalarda az miktarda yetiştirilir.
Hızlı büyüyen tropik meyve ağaçlarının aksine, yavaş büyüme özelliğine sahip Kalimantan Mangosu Endonezya’da bol miktarda yetiştirilmez. Kalimantan Mangosu yetiştiriciliği sadece Banjar bölgesinin (Banjar bölgesi Banjarmasin bölgesiyle aynı değildir) Mataraman denilen kısmında bulunabilir. Mataraman halkı 1980’de küçük ölçekli bir ekim yaptı ve ilk hasat 2005’te yapıldı. Meyve yerel olarak bol miktarda bulunmasına rağmen yine de talebi karşılamıyor.
Kalimantan Mangosu ağacının kullanımı meyve ve odunla sınırlıdır. Yaşlı ağaçların 1 metreyi geçen gövdesi olmasına rağmen Banjar insanları (Güney Borneo’da kırsal ve sahilde yaşayan yerli etnik grup) ağaçların uzun büyüme süresinden dolayı sadece meyveleri kullanma eğilimine sahip. Bu yüzden, Banjar halkı odun kaynağı olarak benzer veya daha yüksek odun kalitesine sahip olan diğer ağaçları kullanıyor. Meyveyi alabilmek çok kolay değil çünkü Kasturi ağaçlarının boyu çok uzun olabiliyor ve meyveyi alacak kişinin çok yükseğe tırmanması gerekiyor – yere düşen meyvenin kalitesi daha düşük oluyor.
Meyveler taze olarak yenilebilir veya Kasturi reçeli olarak saklanabilir. Fakat marketlerde nadiren bulunur çünkü çiftçiler kendileri tüketirler. Mangolarla yapılan diğer ürünler; püre, reçel, meyve suyu ve dodol (geleneksel kurabiye) dur. Fakat bu ürünleri bulmak hayli zordur çünkü taze meyveye talep yüksektir ve Banjar halkının sevdiği meyvelerden biridir. Ayrıca meyveler oldukça pahalıdır fakat Banjar halkına göre harika tadı sebebiyle meyve bu paraya değer.
««« Önceki makale: Endonezya’nın Mangoları Sonraki makale: Tohumdan Mango yetiştirmek »»»
Çarşamba 30.6.2010 15:54 | Yazdır | Egzotik bitkiler
KPR Hakkında
Bitkilerin yetişmesi hakkındaki tecrübelerinizi paylaşın. Bahçıvanlık, bitkiler, bitkilerin yetişmesi vs. hakkında bir makale yazın ve dergimiz Botanix’in kendi dilinizdeki baskısında yayınlayın! Daha fazla ayrıntı için bizimle temas kurun.