Qıtay çäy quağı – üz çäyegezne üsteregez!

Yaxşı baqçaçı inde qış axırında uq kiläçäk sezonda närsälär üsteräçägen häm ürçetäçägen uylap quya. Här yıl şul uq pomidor, borıç häm qıyar üsterü tuydırdımı? Yañalıq telisezme? Beraz ekzotika? Ä menä bu yılnı üz çäyegezne üsterügä ni disez?

Çäy ıruına (Camellia), yaqınça 50 tör mäñge yäşel tropik häm subtropik quaqlar häm täbänäk ağaçlar kerä, alardan iñ yaxşı tanılğanı – çäy quağı (Camellia sinensis). Bu bik iske üsemlek, çığışı belän ul könyaq häm könyaq-könçığış Qıtay belän kürşedäge Hindstan, Birma, Wyetnam häm Laostan kilä. Şul cirlärdä ul inde meñyıllıqlar buyına üsterelä. Xäzerge waqıtta ul dönyanıñ barlıq tropiklarında da üsterelsä, iñ tanılğan çäy yasawçılar barıber Qıtay, Hindstan, Şri-Lanqa häm Yaponiä.

Çäy quağınıñ orlıqları

Üz çäyne üsterü bezneñ şartlarda da qıyın tügel. Nigez bulıp orlıqlarnıñ yaña buluı tora, çönki çäy orlıqları üsüçänlekne tiz yuğaltalar. Şarsıman orlılarnı utırtudan 2–3 kön aldan çılatıp quyarğa kiräk. Annarı alarnı hawalı tufraqqa utırtığız. 20–25 S° cılılkta alar 2–4 atnada tişelep çığalar. Qoyaşlı cirdä yäş üsemleklär bik tiz üsälär häm inde yartı yıldan soñ yafraqların äz-äzläp çemetä başlarğa bula. Döres çemetep sez küp botaqlı quaqnı formalaştırasız häm üzegezneñ çäyne yasar öçen çimal äzerlisez.

Cäy köne çäy quağın tışta – baqça yäki balqonda – üsterergä uñaylı. Esse cäy belän waqıtlı häm kiräge xätle su sibü – çäyneñ tuğan yağındağı şartlarğa iñ yaqın. Üz baqçada üsterelgän çäyneñ sıyfatı tropiktağıdan kim bulsa da, anı üsterü sezgä küp şatlıq kiterer, ä tırışsağız, ul zur aq çäçäklär belän atar. Ul mäñge yäşel buluı öçen, aña qış köne bezdä yaqtılıq citmi, şuña kürä ul şiñep yafraqların qoya başlıy, ämma yaz kilü belän bik tiz yañara, häm sez tağın üz çäyegezne cıya alırsız.

Aldağı mäqälä: Annona cherimola »»»

Düşämbe 12.10.2009 11:55 | Bastıru | Ekzotik üsemleklär