İkmäk ağaçı (Artocarpus odoratissimus)

İkmäk ağaçları Artocarpus ıruına yaqınça 60 tör Könyaq-Könçığış Aziä häm Tınıç oqean utrawlarınnan çıqqan Moraceae ğäiläsennän mäñge yäşel tropik ağaç kerä. Alar Ficus ağaçına yaqın. İñ kiñ tanılğan häm üsterelgäne – çın ikmäk ağaçı (Artocarpus altilis). Bu ıruğa şulay uq berniçä başqa cimeşle quaq häm ağaçlar kerä, mäsälän Ğädi Artoqarpus (Artocarpus communis), (Qırği) Artoqarpus (Artocarpus integer), Djekfrut (Artocarpus heterophyllus) häm Marang yäki Tarap (Artocarpus odoratissimus).

Bu mäqälädä bez äz tanılğan tör turında söylärbez – Artocarpus odoratissimus, ul Borneo utrawınnan (İndoneziä) çıqqan, ämma şulay uq kürşe illärdä dä üsterelä (Malayziä, Tailand, Filippinnar). Tuğan ilendä anıñ berniçä iseme bar: Ataw, Keyran, Loloy, Madang, Marang, Pi-ien, Pinğan, Tarap, Terap, Xanun sampalor (Atau, Keiran, Loloi, Madang, Marang, Pi-ien, Pingan, Tarap, Terap, khanun sampalor). Ämma bu ölkädän tış anıñ turında belüçelär bik az. Tabiğättä ul diñgez yarları buyında urnaşqan ikençe qat urmannarda su tigezlege östendä 1000 m bieklektä qomlı tufraqlarda üsä.

Bieklege 25 metrğa citä, yafraqları ozınlığı – 16–50 sm, kiñlege – 11–28 sm. Bu ber öyle üsemlek, şuña kürä serkälänü öçen ber genä üsemlek tä citä. Yomırqasıman cimeşläreneñ qabığı yäşel töstä, ozınlığı – 16 sm, kiñlege – 13 sm, awırlığı – 1 kg. Cimeşlären çi kileş tä, peşerep tä aşarğa bula, ämma orlıqların peşerep kenä aşıylar. İkmäk ağaçları Könyaq-Könçığış Aziädä yäşäwçelärneñ rizığında möhim urın biläp tora. Cimeş eçe ap-aq töstä, bik ballı, sulı, xuş isle, täme durianğa oxşağan (Durio, dönyada iñ naçar isle cimeşlär), ämma, añardan ayırmalı bularaq, naçar is taratmıy.

İkmäk ağaçı Artocarpus odoratissimus orlıq belän ürçi. Yäş orlıqlar bik yaxşı häm tiz, ber atnada, üsep çığalar. Borneoda ütkärelgän orlıqtan üsterü buyınça sınawlarıbız şundıy näticä birde – 3 atnadan soñ orlıqlar tulısınça üsmi torğanğa äylänälär. Şuña kürä alarnı ber dä kötmiçä utırtırğa kiräk. İñ yaxşısı – qomlı, su yaxşı ütä torğan tufraqqa utırtu. Wegetatiw ürçetü (çıbıqça, priwiwqa) alay uq uñışlı tügel. Çir häm qortqıçlardan bik siräk awırıy.

Tropiklardan çıqqanğa kürä, tuñudan qurqa. Minimum temperatura 7 °C tan töşergä tieş tügel . Bu şunı añlata: bezneñ şartlarda anı barı tik fatir häm parniklarda üsterergä bula.