Cây cọ Parajubaea torallyi (Palma Chico, Cây dừa núi Bolivia)

Parajubaea torallyi là một loại cây cọ lớn, chịu rét ở Nam Mỹ. Tuy nhiên, nó hiếm khi được người làm vườn trồng bên ngoài môi trường sống tự nhiên của nó, Bolivia, do hạt giống của nó lớn (có nghĩa là chi phí vận chuyển cao).

Có nguồn gốc ở Bolivia, nó mọc lên ở giữa các thung lũng Andean khô và bụi ở độ cao 2700–3400 m trên mặt biển. Vì vậy, loại cọ này là chủng loại ở độ cao nhất tìm thấy ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Hiếm khi nhiệt độ lên trên 20 °C và hiếm có sương giá ban đêm ở độ cao này. Nhiệt độ thường xuống thấp cở –7 °C trong những tháng mùa đông (tháng Bảy và tháng Tám) và lượng mưa hàng năm chỉ được 550 mm.

Việc chịu hạn, nhiệt, lạnh, sương giá, và các điều kiện bất lợi khác, và khả năng duy trì một hình vóc to lớn, khiến người ta cho rằng điều này loài cọ huyền thoại này không chỉ có tiềm năng to lớn như là một cây cảnh, mà nó còn có thể trở thành một trong những cây làm đẹp hấp dẫn nhất cho các khu vực ôn đới và cận nhiệt đới. Ở các khu vực có thể bị phủ sương giá, nó đòi hỏi phải được bảo vệ trong mùa đông hoặc giữ trong môi trường không có sương giá. Được biết, tại châu Âu sương giá đạt đến nhiệt độ –3 °C. Nhiệt độ thấp nhất mà loại cọ này đã tồn tại trong trồng trọt là –8 °C. Các cây này bị rụng hết lá, nhưng đã sống sót và trong mùa xuân, lá mới lại xuất hiện!

Tại Bolivia, cọ này mọc cao đến 14 m với đường kính thân là 25–35 cm. Những cây cọ được 100 tuổi trở lên, phát triển cao đến hơn 30 m với đường kính thân cây là 50 cm. Ngọn cây đẹp có vòng tròn khoảng 20 chiếc lá và một vài chiếc dài đến 5 mét ! Tuy nhiên những cây trồng bên ngoài Bolivia thì nhỏ hơn.

Có hai quần thể khác biệt trong môi trường sống tự nhiên, mà chủ yếu là khác biệt bởi độ lớn của trái cây và gần đây đã được miêu tả là hai giống riêng biệt, P. torallyi var. microcarpa cho trái nhỏ và P. torallyi var. torallyi cho trái lớn. Trong khi không có khác biệt đáng kể trong hình dạng ngoài, var. microcarpa không đạt được kích thước của họ hàng cho trái lớn của mình, nhưng về khả năng thích ứng và mạnh mẽ, nó lại đạt được. Các hạt bị mang tiếng thái quá là không đáng tin cậy trong việc nảy mầm. Mặc dù việc nảy mầm có thể hơi thất thường, các hạt cuối cùng sẽ lên mầm khá dễ dàng khi gieo trong điều kiện thích hợp, nghĩa là, trên bề mặt của đất ươm, được vùi chỉ phân nửa, và giữ ẩm nhẹ. Với sự chăm sóc đúng, trong một khí hậu cận nhiệt đới mát mẻ đến ôn hòa và một nơi đầy nắng, cây con sẽ nhanh chóng phát triển thành cây cọ thân cao, mạnh mẽ với ngọn lớn dạng quả cầu lông giống với các lá dai cứng hình lông chim li ti. Khả năng chịu hạn, nhiệt, lạnh, sương, và các điều kiện bất lợi khác, và khả năng duy trì một vóc dáng lớn, có thể nói rằng cây cọ huyền thoại này không chỉ có tiềm năng rất lớn như một cây để trang trí, nhưng nó cũng có thể trở thành một trong những loại cọ tạo cảnh quan hấp dẫn nhất cho các khu vực có khí hậu ôn đới ấm hơn cũng như các khu vực cận nhiệt đới.

Parajubaea torallyi là một cây cảnh nổi tiếng và nó thường được trồng trong công viên và trên vỉa hè. Ở Ecuador và nam Colombia, các Parajubaea cocoides thường được trồng nơi có độ cao 2.500–3.000 mét – đây là loại cọ chậm phát triển với khả năng chịu sương giá kém. Vì nó khá giống với Parajubaea torallyi và vì môi trường sống tự nhiên của nó không được rõ, nó được chấp nhận là một thứ cây trồng thuộc Parajubaea torallyi.

Loại cây nhỏ nhất của loài cọ này là Parajubaea sunkha đã được mô tả trong năm 1996. Nó chỉ phát triể 8 mét cao và tìm thấy trong các thung lũng Andes ở vùng Vallegrande, trong quận Santa Cruz ở Bolivia, nơi có độ cao từ 1700–2200. Nó luôn được nhận dạng thiếu chính xác là loài Parajubaea torallyi cho đến khi nghiên cứu phân loại gần đây được thực hiện và nó đã được đổi tên thành Parajubaea sunkha.

Những cây cọ của giống Parajubaea là loại cọ rất dễ trồng. Phương pháp trồng tốt nhất là sử dụng hạt. Tuy nhiên, bạn cần phải rất kiên nhẫn vì hạt giống nảy mầm rất chậm và không đều trong tự nhiên, và phải mất khoảng một năm rưỡi để nảy mầm. Một số hạt bắt đầu nảy mầm trong vòng một tháng, nhưng những hạt khác phải mất một năm hay thậm chí là hai năm để bắt đầu mọc. Vì nó là một loài cọ cận nhiệt đới, cho nên tốt hơn hãy giữ chúng ở nhiệt độ thấp hơn, vì trong một nhiệt độ cao hơn (không giống như trong trường hợp của loài cọ khác) có thể có ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình nảy mầm. Nhiệt độ cao cho thấy thời kỳ khô mà không phù hợp cho nảy mầm.

Trước khi xuống giống, hạt giống cần được đặt trong nước với nhiệt độ khoảng 20 °C trong khoảng 5–7 ngày. Hạt của nhiều loại hạt giống lớn nên được giữ trong nước trong khoảng hai tuần. Nước nên được thay mỗi ngày. Hạt giống cũng có thể được rạch ra để nảy mầm tốt hơn.

Việc ngâm hạt giống trong nước sẽ kết thúc thời kỳ không hoạt động và sẽ khởi đầu mùa mưa, là mùa thích hợp nhất cho nảy mầm. Tình trạng không hoạt động bảo vệ các hạt giống tránh bắt đầu nảy mầm trong mùa khô ở Bolivia (mùa đông ở vào Tháng sáu đến Tháng mười)

Sau khi ngâm, những hạt giống cần được gieo vào một cái lọ hoặc túi nhựa – Chú ý chỉ phủ đất một nửa hạt và giữ chúng ở nhiệt độ 10–20 °C.

Một ảnh hưởng tích cực cho nảy mầm tốt là sự khác biệt giữa nhiệt độ ban ngày (cao) và ban đêm (thấp). Một khi các hạt được gieo, không nên tưới quá nhiều nước vì nước quá nhiều có thể phá hủy các cây non. Sự khác biệt chính giữa việc trồng Parajubaea và các loài cọ khác là nó đòi hỏi nhiệt độ thấp cũng như ít nước hơn.

Sau khi xuống giống, hạt giống cần được kiểm tra mỗi 3–4 tuần và hạt giống mọc nên được giữ trong các chậu riêng biệt. Một số người trồng cọ cho những lời khuyên sau đây liên quan đến hạt không nảy mầm trong vòng sáu tháng: Ngưng tưới hạt giống và để cho đất khô lại trong vài tháng. Lấy hạt giống ra khỏi đất, đặt chúng trở lại vào nước trong khoảng một tuần và sau đó gieo chúng lại.

Các hạt này sẽ bắt đầu nảy mầm trong nửa năm sau. Nếu một số hạt vẫn không mọc lên, hãy lặp lại quá trình và tất cả các hạt còn lại sẽ mọc lên sau mùa mưa kế.

Tỷ lệ nảy mầm của hạt Parajubaea gần như là 100%, bạn chỉ cần có đủ kiên nhẫn, và chấp nhận một mùa khô cho những hạt lười biếng!

Một khi bạn có một cây cọ non, nó mạnh mẽ, nhưng lưu ý không được tưới nước quá nhiều. Một cây cọ non thích một môi trường ôn hòa (trong môi trường sống tự nhiên của chúng, chúng phát triển dưới bóng mát của những cây cọ lớn), tuy nhiên các cây già hơn đòi hỏi vị trí có nắng.

Giống Parajubaea là một trong những loài cọ Nam Mỹ có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất. Lý do chính của việc này là sự tàn phá của môi trường sống tự nhiên, sự lan rộng của các vùng đất nông nghiệp, khai thác gỗ và chăn thả gia súc quá mức . Những cây cọ xuất hiện ở một khu vực rất nhỏ, làm cho việc quản lý trở nên nghiêm trọng hơn và có nguy cơ tuyệt chủng. Do các hạt lớn của các cây này, nên khả năng lan rộng của chúng cũng bị hạn chế. Loài vật quan trọng nhất giúp các cây cọ trải rộng sang các khu vực mới là gấu bốn mắt (Tremarctos ornatus), tuy nhiên những con vật nảy cũng bị đe dọa bởi các hoạt động của con người.